Umowa pomiędzy radcą prawnym (profesjonalnym pełnomocnikiem) a klientem, zawierana jest na podstawie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umowy zlecenia. Artykuł 734 k.c. stanowi, że przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowa zlecenia z samej swojej istoty jest tzw. umową starannego działania a nie umową rezultatu. Oznacza to, że zleceniobiorca (radca prawny) zobligowany jest do podejmowania wszelkich niezbędnych czynności, które służą do rzetelnego prowadzenia danej sprawy. Z tego powodu, iż jest to umowa starannego działania, profesjonalny pełnomocnik powinien podejmować wszystkie niezbędne czynności, które pomogą rozstrzygnąć sprawę na korzyść jego klienta, jednakże nigdy nie może on zagwarantować efektu końcowego rozstrzygnięcia. Trzeba podkreślić, iż radca prawny, który nie chce przyjąć danego zlecenia, zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym dającego zlecenie.
Co do zasady, nie ma ograniczeń dotyczących wypowiadania umowy zlecenia. Oznacza to, że zleceniodawca (klient) uprawniony jest do wypowiedzenia umowy zlecenia w każdym czasie. Jednakże w takiej sytuacji powinien zwrócić radcy prawnemu wydatki, które ten już poczynił w celu odpowiedniego wykonania przedmiotu umowy. W przypadku, gdy zlecenie jest odpłatne (przeważnie z takimi umowami mamy do czynienia), zleceniodawca zobligowany jest do zapłaty na rzecz zleceniobiorcy odpowiedniej części wynagrodzenia, przypadającej za wykonane do tej pory czynności. Radca prawny także uprawniony jest do wypowiedzenia umowy zlecenia w każdym czasie. Jeżeli jednak zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, zleceniobiorca jest odpowiedzialny za powstałą z tego tytułu szkodę. Kodeks Etyki Radcy Prawnego w art. 29 ust. 7 stanowi, że podstawą wypowiedzenia przez radcę prawnego zlecenia, może być niezapłacenie przez klienta umówionego wynagrodzenia. Po wypowiedzeniu umowy zlecenia przez radcę prawnego, zobowiązany jest on do przedstawienia klientowi sprawozdania, które powinno zawierać informacje na temat dokonanych czynności oraz rozliczenie z otrzymanych dokumentów, zaliczek itp.
Należy zaznaczyć, iż w celu reprezentowania klienta przed sądem, niezbędne jest udzielenie radcy prawnemu osobnego pełnomocnictwa – potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2006 r. (II CSK 208/2006). Pełnomocnictwo może być albo procesowe – bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw – albo do niektórych tylko czynności procesowych (art. 88 k.p.c.).
Pełnomocnictwo procesowe może zostać wypowiedzenie przez każdą ze stron w każdym czasie, bez podawania jakiegokolwiek uzasadnienia. W przypadku wypowiedzenia pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę (klienta), skutek prawny w stosunku do sądu następuje dopiero z chwilą zawiadomienia go o tym, natomiast w stosunku do przeciwnika procesowego oraz innych uczestników, skutek taki następuje z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd. W sytuacji, kiedy to radca prawny wypowiada pełnomocnictwo procesowe, zobligowany jest z mocy samego prawa do działania za stronę jeszcze przez dwa tygodnie. Od powyższego obowiązku, radca prawny może zostać zwolniony oświadczeniem swojego dotychczasowego mocodawcy. Zaniedbanie owego obowiązku przez radcę prawnego, może skutkować pociągnięciem go do odpowiedzialności odszkodowawczej za powstałą z tego powodu szkodę oraz do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lutego 2006 r. (II CK 425/2005) orzekł, że wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego dokonane przez pełnomocnika, również odnosi skutek prawny w stosunku do sądu dopiero z chwilą zawiadomienia go o tym. Warto wskazać, iż art. 28 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowi, że podstawą wypowiedzenia przez radcę prawnego pełnomocnictwa, może być utrata zaufania do mocodawcy. Co więcej, powyższy artykuł normuje w ust. 9, iż radca prawny uprawniony jest do rezygnacji z przyjętego zlecenia w taki sposób, ażeby klient dla ochrony własnych interesów mógł skorzystać z pomocy prawnej innej osoby. Wypowiedzenie pełnomocnictwo może nastąpić zarówno w formie pisemnej jak też w formie ustnej, poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia przed sądem i wciągnięcie go do protokołu rozprawy.
Autor: Urszula Młynarczyk, radca prawny
