Obecnie w Polsce w stosunku do wielu osób toczą się egzekucje sądowe i administracyjne. Najczęściej przyczyną może być zaleganie z podatkami, a z drugiej strony np. egzekucja sądowa z nieruchomości, celem zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Warto dokonać rozróżnienia tych rodzajów egzekucji, jak również wskazać, jak rozwiązać odwieczny problem, tj. problem zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej.
Egzekucja sądowa jako działanie w imię ochrony interesu wierzyciela – czy rzeczywiście?
Egzekucja sądowa w uproszczeniu można uznać, iż to pewien zespół, dozwolonych przez prawo środków przymusu, stosowanych po to, aby doprowadzić do uzyskania od dłużnika świadczeń, jakie są należne danemu wierzycielowi. Działania te są prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego, który jest swoistym „zielonym światłem” do rozpoczęcia odpowiedniej egzekucji. W proces przeprowadzania egzekucji sądowej są zaangażowane organy państwa, a więc właściwe sądy oraz komornicy sądowi. Szczegółowo prowadzenie egzekucji sądowej jest regulowane poprzez przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego. Zgodnie z nimi egzekucja sądowa występuje w dwóch formach, tj. :
- egzekucja świadczeń pieniężnych;
- egzekucja świadczeń niepieniężnych (np. wydanie lokalu, nieruchomości, opuszczenie lokalu).
Aby możliwe było wszczęcie prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych, kluczowe jest wydanie specjalnego tytułu egzekucyjnego, opatrzonego klauzulą wykonalności. Jest ona wydawana na wniosek wierzyciela, który to sąd jest zobligowany rozpatrzeć niezwłocznie od momentu jego wpłynięcia. Kiedy sąd wyda tytuł wykonawczy do złożonego wniosku, wierzyciel występuje z tymi dokumentami do komornika sądowego o przeprowadzenie właściwej egzekucji. Ten typ egzekucji jest najczęściej przeprowadzany z rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę, czy innych elementów majątku dłużnika (np. posiadanych nieruchomości, uzyskiwanych czynszów z najmu lokali). Skuteczne przeprowadzenie egzekucji w tej postaci w dużej mierze jest zdeterminowane i informacjami, jakie zostaną przekazane do komornika. Co to znaczy? Mianowicie im dokładniej wierzyciel przedstawi sytuację swojego dłużnika, zwłaszcza w aspektach uzyskiwanych przez niego dochodów, tym szybciej komornik będzie mógł wystąpić, jak i wyegzekwować zaległości.
Egzekucja administracyjna nierozerwalnie związania z normą prawa administracyjnego – dlaczego?
Egzekucja administracyjna, jak wskazuje już jej przymiot w nazwie („administracyjna”) jest związana ze stosowaniem przepisów materialnego prawa administracyjnego. Mianowicie, gdy dany podmiot nie zastosuje się do tegoż przepisu (zawartego w nim nakazu, czy zakazu postępowania), właściwe organy są upoważnione do użycia wobec niego środków przymusu, by dał posłuch normie prawnej. W tym momencie ma zastosowanie egzekucja administracyjna. W swej istocie jest ona zespołem czynności, realizowanych przez organ egzekucyjny, celem doprowadzenia do zastosowania, zrealizowania dyspozycji zawartej w danej normie prawa administracyjnego. Egzekucja administracyjna w praktyce jest wszczynana głównie wtedy, gdy dana jednostka uchyla się od uiszczenia podatków, opłat, czy innych należności, do których zapłaty jest zobowiązana. W przypadku egzekucji administracyjnej, jako organy egzekucyjne występują głównie: właściwe organy gminy, dyrektorzy oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, organy skarbowe. Egzekucja administracyjna również może być prowadzona w postaci pieniężnej, jak i niepieniężnej. Przy spełnieniu określonych przesłanek, egzekucja administracyjna może uleć zawieszeniu, czy umorzeniu.
Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej – co to oznacza w praktyce dla dłużnika?
Osoby wobec których prowadzone są działania egzekucyjne, to często podmioty rolujące swoje liczne zobowiązania. Przykładowo jednocześnie zalegające z płaceniem wymaganych podatków wobec Urzędu Skarbowego i ze spłatą kredytu hipotecznego wobec Banku.
W ich przypadku może dojść do zbiegu egzekucji. Oznacza to, że z tego samego majątku dłużnika, uzyskiwanych dochodów, czy wynagrodzenia będzie prowadzić działania egzekucyjne zarówno komornik, jak i właściwy organ administracji.
Gdy taka sytuacja nastąpi, to organ który to stwierdzi, zobowiązany jest o tym fakcie zawiadomić strony. W takiej sytuacji podmioty prowadzące równoległą egzekucję, powinny się wstrzymać z dalszymi czynnościami. Sprawa zaś powstałego zbiegu winna być skierowana do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia do właściwego rejonowo sądu. To w jego gestii pozostaje rozstrzygnięcie, który organ ma podjąć się prowadzenia egzekucji całościowo, oraz jak i w jakiej kolejności ma być egzekwowane zadłużenie. Takie rozwiązanie należy ocenić, iż jest racjonalne. Chroni bowiem przed chaosem w realizowanej egzekucji, jak i dłużnikowi zapewnia regulowanie wszystkich swoich zobowiązań „po kolei” i „etapowo”.
Podsumowując, w praktyce często dochodzi do zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej. Osoby mające problemy finansowe, tj. problemy z regulowaniem swoich zobowiązań, często zalegają więcej niż jednemu podmiotowi, z różnych tak naprawdę źródeł. W przypadku zaistnienia zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej wobec danej osoby, sprawę rozstrzyga właściwy rejonowo sąd, wskazując, kto i w jaki sposób (kolejność) będzie odpowiadał za dalsze prowadzenie tychże czynności egzekucyjnych.
MM.
