W artykule została omówiona kwestia prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.
Zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 372), tj. ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który zachorował w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu, natomiast zleceniobiorca podlega jemu dobrowolnie.
Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia
W art. 7 ustawy zasiłkowej ustawodawca przyznaje ubezpieczonemu prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (np. po ustaniu zatrudnienia pracowniczego lub cywilnoprawnego).
Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu gdy niezdolność do pracy powstała:
- nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
- nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby ( kod literowy „E” na zwolnieniu lekarskim) i „trwała bez przerwy co najmniej 30 dni”.
ZUS wyjaśnia : „Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego tylko wówczas, gdy ustanie tego ubezpieczenia nastąpiło wskutek ustania tytułu ubezpieczenia” [1]
Co istotne, w przypadku pracowników (osoby zatrudnione na umowę o pracę) na ustalenie prawa do zasiłku chorobowego po zakończeniu zatrudnienia nie ma wpływu sposób rozwiązania stosunku pracy.
Pogląd w orzecznictwie i literaturze
Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 25 lipca 2006 r., I UK 42/06 świadczenie to ma charakter wyjątkowy.
W piśmiennictwie wyrażono pogląd, że „(…) celem tego uregulowania jest (…) zabezpieczenie pracownika przed utratą zarobków na wypadek przemijających przeszkód w ich zdobywaniu, wywołanych chorobą. Unormowanie to ma więc charakter gwarancyjny, ochronny, zabezpieczający środki utrzymania ubezpieczonego i jego rodziny na czas uniemożliwiający wyszukanie nowego źródła dochodu”. [2]
Ciągłość w niezdolności do pracy
W artykule 7 ustawy zasiłkowej ustawodawca wymaga ciągłości w niezdolności do pracy trwającej „co najmniej 30 dni”. Oznacza to, że lekarz może orzec niezdolność do pracy wydając jedno lub kilka zaświadczeń lekarskich z tym, między tymi zaświadczeniami nie może być ani jednego dnia przerwy.
Przykłady:
- Pracownik rozwiązał umowę o pracę z dniem 30 kwietnia 2017 r. Po ustaniu zatrudnienia pracownik był na zwolnieniu lekarskim:
- od 8 do 23 maja 2017 r.
- od 24 maja do 9 czerwca br.
ZUS wypłaci zasiłek chorobowy, ponieważ niezdolność do pracy trwała powyżej 30 dni, powstała w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, a pomiędzy jednym a drugim zaświadczeniem lekarskim nie było żadnej przerwy.
- Zatrudnienie pracownicze ustało w dniu 30 kwietnia 2017 r., pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie za okres:
- od 5 do 30 maja 2017 r.,
- od 2 do 7 czerwca br.
ZUS nie wypłaci zasiłku chorobowego, ponieważ pomiędzy wystawianymi zaświadczeniami lekarskimi o niezdolności do pracy był odstęp 2 dni. Pozostałe warunki zostały zachowane.
Różny stan chorobowy
Artykuł 7 ustawy zasiłkowej nie zawiera w swojej treści uregulowania „ (…) warunku, by nieprzerwana niezdolność do pracy musiała wynikać z tego samego stanu chorobowego, dlatego nie ma znaczenia i dopuszczalne jest, by kolejne zaświadczenia lekarskie stwierdzały niezdolność do pracy spowodowaną zupełnie innymi chorobami, jedynie pod warunkiem, by pomiędzy okresami orzeczonej niezdolności do pracy nie było przerwy” [3]
Przykład:
Po ośmiu dniach od zakończenia umowy zlecenia, zleceniodawca podlegający dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu zachorował rozwiązania umowy o pracę pracownik zachorował. Otrzymał 10 dni zwolnienia lekarskiego oraz skierowanie na badania diagnostyczne. W ostatnim dniu zwolnienia przyszedł do kontroli i po zapoznaniu się z wynikami zleconych badań lekarz stwierdził u niego inną chorobę. Kolejne zaświadczenie lekarskie w ciągłości zostało wystawione na okres 25 dni. ZUS wypłaci zasiłek chorobowy, ponieważ ubezpieczony spełnił warunki podane w art. 7 ustawy zasiłkowej.
Okres wypłacania zasiłku chorobowego
ZUS wypłaci zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia przez okres nie dłuższy niż 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą (kod literowy „D”) lub występuje w trakcie ciąży (kod literowy „B”) – nie dłużej niż przez 270 dni. Do okresu zasiłkowego wliczone zostaną okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą sama chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Powyższe wynika z art. 8 i art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej.
Co ważne, w świetle z art. 18 ustawy zasiłkowej ubezpieczony, który po wyczerpaniu okresu zasiłkowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy może starać się o przyznanie mu świadczenia rehabilitacyjnego.
Komu nie przysługuje zasiłek po ustaniu zatrudnienia
ZUS nie wypłaci zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:
- Ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
„Zasada ta nie ma zastosowania do osób niezdolnych do pracy uprawnionych do renty wypłacanej na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza), a także renty socjalnej” – wyjaśnia ZUS [4]
- Kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.
- Nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia z powodu nieprzepracowania wymaganego okresu wyczekiwania.
- Jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Jeżeli osoba bezrobotna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy nie będzie miała prawa do zasiłku dla bezrobotnych, wówczas będzie miała wypłacony zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia. Nie ma bowiem źródła dochodu.
- Podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Wymienione tutaj przyczyny mają jedną cechę wspólną, a mianowicie dochód, który pochodzi z innego źródła. W przypadku emerytury lub renty będzie nią dochód z ubezpieczenia społecznego. Jeżeli ubezpieczony ma firmę, wówczas jego dochodem będą środki wypracowane w firmie. Dochodem bezrobotnego z prawem do zasiłku będzie otrzymywany zasiłek dla bezrobotnych finansowany z Funduszu Pracy.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.
Podstawa prawna:
– art. 6 ust. 1, art. 7, 9 ust. 2 , art. 13, art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 372)
Objaśnienia:
[1] Komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej
http://www.zus.pl/documents/10182/24202/komentarz_chorobowy.pdf/c8e50ec4-3d06-40c4-ad2e-4e914818bdc5 (s. 11 , dostęp w dniu 19.07.2017 r.)
[2] Gil – Rzetecka A., Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Komentarz, Warszawa 2009, s. 33
[3] Tamże, s. 36
[4] Komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej
http://www.zus.pl/documents/10182/24202/komentarz_chorobowy.pdf/c8e50ec4-3d06-40c4-ad2e-4e914818bdc5 (s. 8, dostęp w dniu 19.07.2017 r.)
Stan prawny na 19 lipca 2017 roku
Wanda Książek
