Zapłata podatku wspólnika spółki osobowej z rachunku bankowego spółki

W praktyce niejednokrotnie spotkać się można z sytuacją, w której z rachunku bankowego spółki osobowej (jawnej, komandytowej czy partnerskiej) regulowane są podatki dochodowe, przypadające do zapłaty bezpośrednio przez wspólników. W tej sytuacji najbardziej prawidłowym zachowaniem powinno być wcześniejsze przelanie na rachunki poszczególnych wspólników określonych kwot, w szczególności tytułem zaliczek na poczet udziału w zysku a następnie samodzielne uregulowanie ww. zobowiązań w zakresie podatków dochodowych już przez samych wspólników. Czasami jednak tak się nie dzieje. A sprawa ta nie jest wcale taka prosta i oczywista, ponieważ zapłata z niewłaściwego konta lub poprzez przelew niewłaściwie opisany – może w skrajnych przypadkach prowadzić do powstania zaległości podatkowych.

Co na ten temat organy podatkowe oraz sądy administracyjne

Z uzasadnienia uchwały składu 7 sędziów NSA z 26 maja 2008r. I FPS 8/07 wynika, iż zdaniem tego sądu „tylko zapłata podatku przez podatnika prowadzi do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia, (…) za termin dokonania zapłaty podatku uważa się w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu. Nie ulega wątpliwości, że w tym przypadku ustawodawca precyzyjnie określił, że w obrocie bezgotówkowym zapłata podatku możliwa jest jedynie z rachunku bankowego podatnika. Nie jest zatem dopuszczalna, w obrocie bezgotówkowym, zapłata podatku przez osobę trzecią (z rachunku bankowego bądź prowadzonego przez SKOK należącego do osoby trzeciej)”.  Sąd ten podkreślił także jedną istotną okoliczność a mianowicie, że zapłata podatku z rachunku osoby trzeciej albo przez taką osobę trzecią nie spowoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, a co ważne w takiej sytuacji nie będzie możliwe także wystąpienie z wnioskiem zwrot nadpłaty podatkowej.

Ale czy wszystko stracone?

Otóż jak się okazuje na całe szczęście sądy i organy podatkowe dopuszczają uregulowanie podatku z rachunku osoby trzeciej wówczas, gdy podmiot taki występuje w tej sytuacji jako posłaniec czy wyręczyciel – dokonujący zapłaty podatku jako czynności technicznej i to ze środków powierzonych mu przez podatnika. Tezę tę potwierdził także cytowany już powyżej rozszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 26 maja 2008. Sąd ten wskazał, że: „W tych bowiem wypadkach (tj. w przypadku posłużenia się wyręczycielem lub posłańcem dla dokonania technicznej czynności zapłaty) zapłaty w sensie prawnym dokonuje podatnik, nie zmienia tego faktyczne wyręczenie podatnika w przekazaniu jego środków do kasy organu podatkowego”.

W przypadku regulowania podatków za wspólników spółki cywilnej z rachunku bankowego spółki – dla bezpieczeństwa konieczne jest zatem przekazanie właściwemu organowi podatkowemu informacji, że wpłata podatku z rachunku firmowego ma jedynie charakter techniczny, zaś środki z których dokonywana jest płatność stanowią de facto własność konkretnego podatnika np. pochodzą z zysku spółki przypadającego podatnikowi stosownie do uchwał podjętych przez wspólników. Takie wnioski płyną np. z wyroku WSA w Warszawie z dnia 12 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 2000/09. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że „czym innym jest umowne przenoszenie zobowiązania (długu w zakresie obowiązku zapłaty), które w przypadku zobowiązań podatkowych jest niedopuszczalne, a czym innym dokonanie technicznych czynności wpłaty środków pieniężnych przez podmiot inny niż podatnik tzw. wyręczyciela. Takie działanie podatnika jest w obecnym stanie prawnym dopuszczalne. Działanie podatnika wyręczającego się w czynnościach zapłaty inną osobą, z punktu widzenia prawa podatkowego jest indyferentne, gdyż jest jedynie działaniem faktycznym, a żadna norma prawa podatkowego działania tego nie dotyczy. Obowiązek zapłaty podatku cały czas obciąża podatnika, a działania wyręczycieli są traktowane jak działanie samego podatnika. W sensie prawnym zapłaty dokonuje podatnik”.

Analogiczne stanowiska prezentują obecnie także organy podatkowe np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 21.09.2010 r. IPPB1/415-394/09/10-5/S/JB czy Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 11 czerwca 2013 r., nr IPTPB3/4230-11/13-2/GG.

W jednej z ostatnich interpretacji dotyczących tej kwestii (interpretacja z dnia 11 czerwca 2013 r. IPTPB3/4230-11/13-2/GG), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi podsumował tę kwestię następująco:

„Zapłata podatku przez podatnika, tj. zapłata z jego zasobów pieniężnych powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego. Podatek jest bowiem świadczeniem publicznoprawnym, o osobistym charakterze, którego nie można przenieść w drodze czynności cywilnoprawnej na inną osobę. Odrębną kwestią jest natomiast możliwość zapłaty zobowiązań podatkowych podatnika za pośrednictwem innego podmiotu. Przyjąć należy, iż dokonana przez osobę postronną (podmiot inny niż podatnik) wpłata kwoty odpowiadającej kwocie podatku może być uznana za skuteczną zapłatę podatku, gdy wpłacający występuje jako osoba, która działając na rachunek podatnika i w jego imieniu, dokonuje zapłaty tego podatku z jego zasobów pieniężnych. Podmiot wpłacający działa w tym przypadku jako podmiot umocowany do zapłaty za podatnika (w sensie technicznym). Nie dokonuje wówczas zapłaty podatku, lecz wpłaty kwoty tytułem podatku. Zapłata podatku ma w tym przypadku wyłącznie wymiar techniczny”.

Dla wygaśnięcia zobowiązania podatkowego istotne jest zatem aby płatność podatku była dokonywana de facto ze środków podatnika, organ podatkowy był dla bezpieczeństwa powiadomiony o wybranej formule zapłaty podatku dochodowego za wspólników – a spółka występowała tutaj wyłącznie w charakterze posłańca (wyręczyciela) w imieniu faktycznego podatnika, zaś jej funkcje ograniczały się jedynie do czynności technicznych.

GM.