Wyrokiem z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt K 7/09, wydanym na skutek wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 91 ust. 3 zd. drugie ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, art. 74 ust. 3 zd. drugie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego oraz art. 80 ust. 2 zd. piąte ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta RP, w zakresie, w jakim wyłączają dopuszczalność wznowienia postępowania, są niezgodne z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Zaskarżone przepisy wykluczały możliwość wznowienia postępowania prowadzonego w celu ochrony przed rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji w trakcie kampanii wyborczej. Od wydanego w trybie wyborczym postanowienia sądu drugiej instancji nie przysługiwał bowiem, zgodnie z ich treścią, żaden środek prawny. Brzmienie zakwestionowanych przepisów uniemożliwiało w konsekwencji wzruszenie prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego za pomocą nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
W opinii Trybunału prawo do sądu, wyrażone w art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji, obejmuje także uprawnienie do żądania wzruszenia w pewnych okolicznościach orzeczenia wydanego na podstawie przepisów prawa wyborczego przewidujących szczególny tryb ochrony przed rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji w trakcie kampanii wyborczej. Wyłączenie takiej możliwości narusza zatem konstytucyjne prawo do rozpatrzenia sprawy w sprawiedliwym postępowaniu. Biorąc przy tym pod uwagę, że wznowienie postępowania ma charakter wyjątkowy, a wznowione postępowanie będzie z reguły toczyć się już po wyborach, skorzystanie z rozważanego uprawnienia nie zniweczy celów postępowania prowadzonego w toku kampanii wyborczej.
Wyrok TK otwiera w przypadku orzeczeń zapadłych w trybie wyborczym drogę do stosowania instytucji wznowienia postępowania, przewidzianej w Kodeksie postępowania cywilnego, bez konieczności dokonywania przez prawodawcę jakichkolwiek zmian w przepisach prawnych.
Autor: Michał Bartkowiak, radca prawny
