W celu realizacji jednej z podstawowych zasad postępowania administracyjnego – zasady prawdy obiektywnej, kodeks postępowania administracyjnego wprowadza instytucję wyłączenia pracownika organu administracji od udziału w sprawie. Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego enumeratywnie wskazują katalog okoliczności, które skutkują wyłączeniem pracownika od udziału w sprawie „z mocy ustawy”. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki, w sprawach swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, a także osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, ponadto w sprawach, w których był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w których przedstawicielem strony jest jego małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia lub też osoba związana z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli. Wyłączenie z mocy ustawy dotyczy też spraw, w których pracownik brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji lub z powodu których wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne, jak również w których jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
Pracownik, który stwierdzi istnienie jednej z tych okoliczności, powinien bezzwłocznie powiadomić o tym swego bezpośredniego przełożonego i odstąpić od czynności w sprawie. Nie jest konieczne wydawanie w tym przedmiocie postanowienia. Wydanie decyzji przez pracownika, który podlega wyłączeniu daje podstawę do wznowienia postępowania.
Niezależnie od powyższych okoliczności skutkujących wyłączeniem z mocy ustawy, jedną z podstaw wyłączenia pracownika organu administracji jest uprawdopodobnienie istnienia takiej okoliczności, która może wywołać wątpliwość, co do jego bezstronności. Nie chodzi przy tym o uprawdopodobnienie istnienia okoliczności powodujących stronniczość pracownika, lecz jedynie wywołujących wątpliwość, co do jego bezstronności, co oznacza, iż wystarczające jest uprawdopodobnienie, że nie jest jasne i pewne, czy pracownik wykona swoje obowiązki w sposób bezstronny. Pomimo braku definicji pojęcia „bezstronności”, niewątpliwie w katalogu okoliczności, które będą wywoływały wątpliwości co do bezstronności pracownika jest istnienie bliskich stosunków towarzyskich z jedną ze stron, czy też fakt uprzedniego złożenia przez stronę, chociażby w innej sprawie, uzasadnionej skargi na niewłaściwe zachowanie się pracownika. W przypadku czynności procesowych podejmowanych przez pracowników organów administracji nakaz „bezstronnego” zachowania mieści się w zakresie podstawowych obowiązków służbowych i powiązany jest z obowiązkiem rzetelnego, sumiennego wykonywania tych czynności. W tym przypadku o wyłączeniu pracownika, w drodze postanowienia orzeka jego bezpośredni przełożony. Postanowienie to nie jest zaskarżalne.
Istotne jest, iż podstawy wyłączenia dotyczą też samych organów administracji, ściślej – osób pełniących funkcje organu. Tak więc minister, czy wojewoda podlega tym samym rygorom, co pracownik aparatu pomocniczego (urzędu). Inne będą jedynie skutki wyłączenia. W przypadku wyłączenia pracownika sprawa zostaje przekazana do załatwienia innemu wyznaczonemu pracownikowi, natomiast wyłączenie wójta czy starosty skutkuje wyłączeniem wszystkich pracowników danego urzędu. Nie jest zatem dopuszczalne wydanie w takim przypadku decyzji z upoważnienia wójta czy starosty, przez jakiegokolwiek pracownika urzędu, bowiem z chwilą wyłączenia tych organów tracą również moc wydane przez nich upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych przez pracowników podlegającego im urzędu.
Autor: Anna Oleksiewicz, prawnik w Kancelarii STOPCZYK & MIKULSKI
https://digiartia.com/product/legal-power-law-firm-html-template/
https://digiartia.com/product/justitia-multiskin-lawyer-legal-wordpress-theme/