Niepełnoletnie dziecko, mimo że posiada własny paszport nie może wyjechać za granice pod opieką jednego z rodziców lub innej osoby dorosłej. Potrzebna jest w tym celu zgoda drugiego z rodziców lub zgoda ich obojga potwierdzona stosowną klauzulą notarialną. Z dyspozycji art. 97 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO) wynika bowiem, że w istotnych sprawach dziecka rodzice podejmują wspólne decyzje. Tak jest w przypadku, gdy rodzice dziecka żyją i obojgu w pełni przysługuje władza rodzicielska. Była o tym mowa w artykule pt. „Wyjazd niepełnoletniego dziecka za granicę – kilka spraw (1)”
Czasami jedno z rodziców odmawia zgody na wyjazd niepełnoletniego dziecka za granicę. Co wtedy? Odpowiedź na to pytanie znajduje się w niniejszym artykule.
Regulacja prawna
W przypadku braku porozumienia w istotnej sprawie dziecka np. na wyjazd za granicę ustawodawca zaleca zwrócenie się z do sądu opiekuńczego z wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnej sprawie dziecka. Sąd wydaje wtedy postanowienie, które zastępuje zgodę jednego z rodziców (art. 97 par. 2 KRO). Sądy opiekuńcze wydają powyższe postanowienia głównie, w sytuacji gdy rodzice dzieci są po rozwodzie, pozostają w orzeczonej separacji albo żyją w związkach partnerskich.
Potwierdził to Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 10 listopada 1971 r., w sprawie o sygn. III CZP 69/71. Czytamy w niej:
„Na wyjazd za granicę na pobyt stały małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego, jeżeli drugi z rodziców, któremu powierzono nadzór nad wychowaniem dziecka, nie złożył oświadczenia wyrażającego zgodę na wyjazd dziecka” .
Wniosek do sądu rodzinnego o rozstrzygnięcie o istotnej sprawie dziecka – wyjazd dziecka zagranicę
Wniosek do sądu rodzinnego o wydanie zgody na wyjazd dziecka za granicę składa się do sądu rejonowego – wydział rodzinny i nieletnich. W świetle art. 568 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) będzie to sąd miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu.
Niniejszy wniosek powinien zawierać:
- miejsce i datę jego sporządzenia,
- nazwę i adres sądu opiekuńczego (np. Sąd Rejonowy w …………., Wydział III Rodzinny i Nieletnich),
- oznaczenie wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres, PESEL),
- oznaczenie uczestnika postępowania ( imię, nazwisko, adres, PESEL),
- tytuł wniosku : Wniosek o rozstrzygniecie o istotnej sprawie dziecka,
- petitum wniosku ( żądanie wnioskodawcy),
- uzasadnienie wniosku,
- podpis wnioskodawcy,
- załączniki.
Wnioskodawcą jest jedno z rodziców dziecka, uczestnikiem postępowania będzie drugi z rodziców oraz dziecko, które ukończyło 13 lat i nie jest ubezwłasnowolnione. [1] Z art. 573 par. 2 K.p.c. sąd może ograniczyć lub wyłączyć osobisty udział małoletniego w postępowaniu, jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze.
Przykładowe żądania wniosku:
1) „ Wnoszę o zezwolenie na wyjazd małoletniej ……………………………………….. , córki wnioskodawczyni …………………………………. i uczestnika postępowania urodzonej w dniu …………………….w …………………………. do Anglii na okres 2 tygodni pod opieką siostry ……………………….”.
2) „ Wnoszę o rozstrzygnięcie o istotnej sprawie małoletniego syna ………………. wnioskodawczyni i uczestnika postępowania ur. w dniu …………………… w ……………. poprzez zezwolenie na wyjazd małoletniego z wnioskodawczynią do Holandii na pobyt czasowy.
W uzasadnieniu wniosku należy:
- podać okoliczności faktyczne wyjazdu oraz przedstawić dowód na te okoliczności ( np. wyjazd turystyczny, wyjazd do rodziny mieszkającej za granicą, wyjazd pod opieką osoby trzeciej np. siostry lub babci),
- zawrzeć informację czy strony próbowały się porozumieć w powyższej sprawie.
Do wniosku należy załączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, orzeczenie regulujące władzę rodzicielską nad dzieckiem (jeżeli istnieje np. wyrok rozwodowy, sądowe orzeczenie separacji rodziców), odpis wniosku.
Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawa dziecka (np. wyjazd dziecka zagranicę) podlega opłacie stałej w wysokości 40 zł (art. 23 pkt 1 KSCU). [ 2] Opłatę sądową można wnieść w formie znaków sądowych naklejając je na pierwszą stronę wniosku.
Postępowanie sądowe
Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka sąd rozpoznaje w postępowaniu nieprocesowym na posiedzeniu jawnym. W art. 582 K.p.c. ustawodawca podaje zasadę zgodnie z którą rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak porozumienia pomiędzy rodzicami, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu Uchwały z dnia 23 maja 2012 r., sygn. akt III CZP 21/12 wskazuje: „(-) Rozstrzygnięcie o miejscu pobytu dziecka jest zatem rozstrzygnięciem o istotnej sprawie dziecka (art. 582 k.p.c.), a nie rozstrzygnięciem o pozbawieniu lub ograniczeniu władzy rodzicielskiej, nawet w sytuacji, w której brak porozumienia rodziców w tej kwestii stanowi główne zarzewie konfliktu”. [3]
Literatura prawnicza podaje: „Ponadto sąd na podstawie art. 576 § 2 KPC ma obowiązek wysłuchania dziecka, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwalają, uwzględniając w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych”. [4]
Sąd rodzinny wydaje Postanowienie o istotnej sprawie dziecka w którym akceptuje złożony wniosek. Sąd kieruje się wtedy dobrem dziecka. Zdaniem Sądu Najwyższego „Wzgląd na dobro dziecka polega na wybraniu wśród istniejących warunków – w jakich dziecko mogłoby przebywać – tych z nich które gwarantują lepsze możliwości jego rozwoju, duchowego, fizycznego i psychicznego” (Postanowienie SN z dnia 11 lutego 2000 r. , CKN 1106/99 ).
Postanowienie takie zastępuje wtedy zgodę drugiego z rodziców na wyjazd dziecka zagranicę. Z uwagi na dobro dziecka sąd może również wydać Postanowienie w którym oddali wniosek.
Od powyższego Postanowienia stronom przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji tj. sądu okręgowego [5]. Apelację wnosi się do sądu II instancji za pośrednictwem sądu pierwszej instancji, który wydał zaskarżone postanowienie. Od postanowienia sądu drugiej instancji nie przysługuje już skarga kasacyjna (art. 519[1] par. 2 K.p.c.).
Podstawa prawna:
– art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
– art. 518, art. 519[1] par. 2 , art. 568 – 569, art. 573, art. 576, art. 582 Kodeksu postępowania cywilnego.
Objaśnienie:
[1] Zgodnie z art. 573 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego osoba pozostająca pod władzą rodzicielską, opieką albo kuratelą ma zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu dotyczącym jej osoby, chyba że nie ma zdolności do czynności prawnych.
[2] Zgodnie z art. 23 pkt 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U.2016. 623) opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od: 1) wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
[3] Uchwała SN z dnia 23 maja 2012 r., sygn. akt III CZP 21/12 – źródło:http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Najnowsze_orzeczenia.aspx?Izba=Cywilna&Rok=2012 (dostęp w dniu 24 lipca 2017 r.)
[4] Ignaczewski J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, Warszawa 2010, s. 574
[5] Zgodnie z art. 518 zd. pierwsze Kodeksu postępowania cywilnego od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja.
Stan prawny na 24 sierpnia 2017 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
https://digiartia.com/product/legal-power-law-firm-html-template/
https://digiartia.com/product/justitia-multiskin-lawyer-legal-wordpress-theme/