Artykuł omawia zagadnienia związane z udzieleniem zgody na wyjazd niepełnoletniego dziecka za granicę z jednym z rodziców albo pod opieką innej osoby dorosłej (osoba trzecia). W pierwszej części artykułu znajduje się odpowiedź na pytanie : Czy w celu niniejszego wyjazdu zawsze jest potrzebna zgoda jednego lub obojga rodziców?
Regulacja prawna
W artykule 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO) ustawodawca wyjaśnił, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, wówczas każde z nich wykonuje ją samodzielnie, ale w istotnych sprawach dziecka rodzice podejmują wspólne decyzje. W sprawach spornych każde z rodziców może zwrócić się do sądu rejonowego – wydział rodzinny i nieletnich z wnioskiem o rozstrzygnięcie w istotnej sprawie dziecka (np. wydanie zgody na wyjazd za granicę na wypoczynek lub w celu leczenia).
Niniejsze decyzje podejmują wspólnie rodzice pozostający w związku małżeńskim oraz będący po rozwodzie czy w orzeczonej separacji przez sąd. Tak będzie w przypadku, gdy oboje rodzice żyją i żadnego z nich sąd nie pozbawił władzy rodzicielskiej.
Wyjątek stanowi :
– brak ustalenia ojcostwa dziecka,
– śmierć ojca dziecka,
– zawieszenie jednemu z rodziców władzy rodzicielskiej,
– ograniczenie jednemu z rodziców władzy rodzicielskiej które nie obejmuje spraw związanych z podejmowaniem decyzji w zakresie wyjazdów zagranicznych dziecka.
Przykład:
Postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku – Podlaskim z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie o ograniczenie władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem , sygn. akt III Nsm 486/14
Sąd postanowił : I. Powierzyć wnioskodawczyni M. K. wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim M. W., urodzonym (…) w B. (akt urodzenia numer (…)) z jednoczesnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej uczestnikowi postępowania K. W. do prawa współdecydowania w kwestiach dotyczących stanu zdrowia i wyboru kierunku edukacji;”
Z treści Postanowienia wynika, że sąd nie przyznał uczestnikowi postępowania prawa do podejmowania decyzji o wyjeździe jego małoletniego syna za granicę np. na wakacje. W tej sytuacji matka dziecka sama decyduje o jego ewentualnym wyjeździe. Zgoda ojca dziecka nie jest jej tutaj potrzebna.
Pogląd Sądu Najwyższego
W literaturze i orzecznictwie przyjęto, „(-) że do istotnych spraw dziecka należą sprawy dotyczące: miejsca pobytu dziecka, (-) sposobu spędzania wakacji, w tym w szczególności wyjazdu za granicę, (-)”. [1]
W wyroku z dnia 6 marca 1985 r. w sprawie o sygn. III CRN 19/85 Sąd Najwyższy stwierdził: „Wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka, wymaga zgody obojga rodziców wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody – orzeczenia sądu opiekuńczego” . [2]
Pisemna zgoda na wyjazd
Jeżeli jedno z rodziców planuje wyjechać z dzieckiem za granicę, wówczas musi uzyskać zgodę na tenże wyjazd od drugiego z rodziców.
W przypadku, gdy dziecko ma wyjechać za granicę pod opieką wskazanej osoby dorosłej np. członka rodziny, wówczas oboje rodzice dziecka muszą udzielić takiej zgody.
… potwierdzona u notariusza
Zgoda rodzica/ rodziców na zagraniczny wyjazd dziecka powinna mieć formę pisemną. Podpis/podpisy rodzica /rodziców powinny być złożone w obecności notariusza. Powyższe ma na celu zabezpieczenie się przed ewentualną zmianą decyzji w sprawie wyjazdu lub posądzeniem o jego uprowadzenie.
W zależności od tego, czy dziecko wyjeżdża za granicę pod opieką drugiego z rodziców, czy z inną osobą dorosłą zgoda na czasowy wyjazd dziecka za granicę powinna zawierać:
- miejsce oraz datę jej sporządzenia,
- oznaczenie rodzica lub rodziców dziecka (imię, nazwisko, PESEL),
- tytuł oświadczenia: Zgoda na wyjazd małoletniego dziecka za granicę pod opieką drugiego z rodziców / pod opieką osoby trzeciej,
- treść oświadczenia,
- podpis rodzica/ rodziców dziecka złożony w obecności notariusza,
- potwierdzenie przez notariusza autentyczności podpisu/podpisów (klauzula notarialna)
- załącznik: skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.
Przykładowa treść oświadczenia:
1) jednego z rodziców dziecka
Niniejszym wyrażam zgodę na wyjazd małoletniej ……………… (imię, nazwisko PESEL, nr paszportu ) w dniu ………. r. do ………… pod opieką jej matki …………………..(imię, nazwisko, PESEL nr dowodu osobistego lub paszportu). Powrót nastąpi dnia ……….. r. Na czas wyjazdu matka dziecka może podejmować wszelkie decyzje dotyczące dziecka.
2) obojga rodziców
Niniejszym wyrażamy zgodę na wyjazd małoletniej ……………….. (imię , nazwisko, PESEL, nr paszportu ) w dniu ………… r. do ………………… pod opieką ………………………………… (imię, nazwisko, PESEL, nr dowodu osobistego lub paszportu, adres), która dla dziecka jest ………. Powrót nastąpi dnia ………. r. Na czas wyjazdu osoba, pod której opieką znajduje się dziecko, może podejmować wszelkie decyzje dotyczące dziecka.
Koszt notarialnego poświadczenia podpisu pod zgodą na wyjazd dziecka za granicę wynosi 20 zł netto (par. 13 pkt 1 lit. b Rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 237 ).
Niniejsza zgoda powinna zostać przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego na język kraju docelowego. Jest ona wymagana przy wyjeździe za granicę oraz powrocie do Polski .
Podstawa prawna:
– art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Objaśnienie:
[1] Ignaczewski J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, Warszawa 2010, s. 573
[2] Tamże, s. 574
Stan prawny na 22 sierpnia 2017 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
