Wydłużenie okresu przedawnienia karalności przestępstw

2 grudnia 2009

872

W wyroku z dnia 13 października 2009 r., sygn. P 4/08, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 2 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny jest zgodny z art. 7 ust. 1 zd. drugie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz z art. 15 ust. 1 zd. drugie Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

Jedna z wprowadzonych do Kodeksu karnego zmian polegała na wydłużeniu okresu przedawnienia karalności przestępstw, a zakwestionowany art. 2 ustawy nowelizującej, mający charakter intertemporalny, przewidywał, że do czynów popełnionych przed wejściem w życie tej ustawy stosuje się przepisy o przedawnieniu w brzmieniu przez nią nadanym, chyba że przedawnienie już nastąpiło.

Przedstawione zagadnienie zostało rozpoznane przez Trybunał Konstytucyjny na skutek pytania prawnego zadanego przez sąd rozpatrujący sprawę odpowiedzialności karnej osób pełniących funkcje kierownicze w banku, oskarżonych o niedopełnienie ciążących na nich obowiązków. Nowelizacja Kodeksu karnego wydłużyła, w stosunku do poprzedniej regulacji, okres przedawnienia karalności zarzucanego oskarżonym przestępstwa. Sąd powziął wątpliwość, czy nowelizacja ta nie narusza zasady wynikającej z przywołanych wcześniej ratyfikowanych umów międzynarodowych, w myśl której nie może być wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w chwili popełnienia przestępstwa.

Trybunał Konstytucyjny nie uznał jednak zasadności przedstawionych zastrzeżeń. Podkreślił, że przywołana przez sąd zasada dotyczy kary jako elementu odpowiedzialności prawnomaterialnej. Nie dotyczy tym samym przedawnienia, które nie jest elementem szeroko pojętej kary, lecz instytucją polityki karnej państwa, tworzącej ramy czasowe dla orzecznictwa sądowego. Ustawodawca może zatem wydłużyć okres przedawnienia zarzucanego czynu, ale jego osądzenie będzie możliwe pod warunkiem, że karalność takiego czynu nie przedawniła się na gruncie dotychczasowych przepisów. Nie jest bowiem dopuszczalne przywrócenie karalności czynu już przedawnionego.