Artykuł stanowi kontynuację tematu dotyczącego ustnej umowy pożyczki. Poprzedni artykuł z cyklu pt. Ustna umowa pożyczki – czy jest ważna ? (1) omawiał podstawowe kwestie dotyczące ustnej umowy pożyczki. W dzisiejszym artykule ważny temat – jak uzyskać zwrot pożyczki udzielonej bez formy pisemnej.
Zobaczmy przepisy
Z dyspozycji art. 73 par. 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) wynika, że jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności. W piśmiennictwie podkreślono: „Czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest z mocy prawa nieważna”. [1]
W art. 720 par. 1 K.c. ustawodawca nie zastrzega zawarcia umowy pożyczki w formie pisemnej pod rygorem nieważności. W przypadku, gdy wartość pożyczki przekracza 1.000 zł dla celów dowodowych zastrzeżona została tylko jej forma dokumentowa.
Forma dokumentowa polega na przedłożeniu w celach dowodowych pism, które mają na celu uprawdopodobnienie udzielenia pożyczki.
Przykłady:
- dowód przekazania pożyczki np. przelew bankowy, odręczne pokwitowanie odbioru pożyczki,
- wydruk korespondencji w sprawie pożyczki prowadzonej przez strony drogą elektroniczną (e-mail),
- korespondencję w formie tradycyjnej dotycząca uznania długu (np. przypomnienie o zwrocie pożyczki),
- notatki pożyczkodawcy.
Pisaliśmy o tym:
Nowa forma czynności prawnych – forma dokumentowa https://lexagit.pl/nowa-forma-czynnosci-prawnych-forma-dokumentowa/
Umowa pożyczki zawarta ustnie jest zatem ważna i w przypadku jej niespłacenia pożyczkodawca może dochodzić sądownie jej zwrotu.
Zwrot pożyczki udzielonej bez formy pisemnej – zawezwanie do próby ugodowej
Pozew o zwrot pożyczki pożyczkodawca może poprzedzić zawezwaniem pożyczkobiorcy do próby ugodowej.
Zgodnie z dyspozycją art. 184 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane drogą ugody sądowej przed wniesieniem pozwu. Chodzi tutaj głównie o zobowiązania finansowe.
W świetle art. 777 par. 1 pkt 1 K.p.c. ugoda zawarta przed sądem jest tytułem egzekucyjnym. Po nadaniu mu klauzuli wykonalności na jego podstawie komornik z wniosku wierzyciela przeprowadzi postępowanie egzekucyjne (tytuł wykonawczy).
… albo wniesienie powództwa
W przypadku, gdy pożyczkodawca nie skorzystał z możliwości zawezwania przeciwnika do próby ugodowej albo niniejsze zawezwanie nie przyniosło rezultatu (np. ugoda nie została zawarta lub jedna ze stron nie stawiła się w sądzie), wtedy pozostaje wniesienie pozwu o zwrot udzielonej pożyczki.
Przykład z orzecznictwa:
„Pozwana nie wywiązała się ze swojego zobowiązania, gdyż w terminie wskazanym w umowie nie zwróciła pożyczonej od powoda kwoty oraz kwoty odsetek (bezsporne). Celem polubownego załatwienia sprawy powód wezwał pozwaną do próby ugodowej. Pozwana nie stawiła się na posiedzenie Sądu” (wyrok Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 28 czerwca 2013 r. w sprawie I C 1377/12).
Udowodnienie przez pożyczkodawcę faktu udzielenia pożyczki będzie trudne, ponieważ samo „twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności (art. 227 KPC) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 KPC i art. 6 KC (…)”. Tak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie I PKN 660/00.
W świetle art. 74 par. 2 K.c. mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych sąd dopuści dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron na okoliczność dokonania czynności wtedy, gdy jej dokonanie zostanie uprawdopodobnione za pomocą pisma.
Przypomnienie dłużnikowi o zwrocie pożyczki albo wezwanie go do zapłaty
Przed wniesieniem do sądu pozwu o zwrot pożyczki należy przypomnieć pożyczkobiorcy o tym, że ma dług do spłacenia. Takie przypomnienie może mieć formę listu prywatnego lub wezwania do zapłaty.
Powinno ono zawierać:
- miejsce i datę napisania listu lub sporządzenia wezwania do zapłaty,
- przypomnienie okoliczności zawarcia ustnej umowy pożyczki,
- kwotę do zwrotu,
- termin zwrotu,
- sposób zwrotu np. na podany rachunek bankowy,
- informację o możliwości spłaty ratalnej, albo ustalenie innego terminu spłaty
- termin udzielenia odpowiedzi,
- podanie informacji, że w przypadku braku odpowiedzi sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego,
- podpis nadawcy pisma.
Listowne przypomnienie dłużnikowi o terminie zwrotu pożyczki lub wezwanie do zapłaty jest polubownym działaniem pożyczkodawcy przed wniesieniem stosownego pozwu sądowego. Jest ono konieczne, ponieważ z art. 187 par. 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego pozew w swojej treści powinien zawierać informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. [3]
Jak uzyskać zwrot pożyczki udzielonej bez formy pisemnej – w końcu pozostaje pozew o zapłatę
W przypadku, gdy pożyczkobiorca nie odpowie na pismo wzywające go do zapłaty, albo zgodzi się na podany w nim termin zwrotu pożyczki, ale po jego upływie pożyczka nie została zwrócona – pożyczkodawca może wnieść do sądu pozew o zwrot pożyczki .
Będzie to sąd rejonowy wydział cywilny w okręgu mieszka pozwany (art. 27 par. 1 K.p.c.) lub sąd miejsca wykonania umowy (art. 34 K.p.c. z związku z art. 454 par. 1 K.c.). Z art. 454 par. 1 Kodeksu cywilnego wynika, że zwrot pożyczki (świadczenie pieniężne) powinien być dokonany w miejscu zamieszkania wierzyciela, który jej udzielił.
Pozew powinien zawierać:
1) miejsce i datę jego sporządzenia,
2) oznaczenie sądu: nazwa i adres sądu,
3) oznaczenie powoda (pożyczkodawca): imię, nazwisko, PESEL, adres,
4) oznaczenie pozwanego (pożyczkobiorca): imię, nazwisko, PESEL (jeżeli jest znany), adres,
5) wartość przedmiotu sporu , czyli kwotę udzielonej pożyczki ,
6) tytuł pozwu: Pozew o zwrot pożyczki,
7) petitum pozwu, czyli żądania powoda :
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty ….. (słownie: ………..) zł z tytułu udzielonej pożyczki wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia ……. r. [3]
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.
- wydanie wyroku zaocznego, opatrzonego rygorem natychmiastowej wykonalności w przypadku zaistnienia przesłanek przewidzianych w art. 339 K.p.c.,
8) uzasadnienie pozwu: podajemy okoliczności udzielenia pożyczki bez zachowania formy pisemnej, informujemy sąd o tym, że odzyskanie zwrotu pożyczki droga polubowna nie odniosło skutku ponieważ …… ( np. pozwany odpowiadając na wezwanie do zapłaty uznał dług, ale w podanym terminie go nie zwrócił),
9) przedstawienie dowodów na potwierdzenie udzielenia pożyczki (np. bankowe potwierdzenie dokonania przelewu pożyczki na konto pozwanego),
10) podpis powoda,
11) załączniki dołączone do pozwu,
12) odpis pozwu wraz z odpisem załączników.
Pozew o zwrot pożyczki podlega stosunkowej opłacie sądowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu. [4]
Podsumujmy …
W przypadku, gdy umowa pożyczki została zawarta ustnie, jest szansa na jej odzyskanie w drodze powództwa. Potrzebne są nie tylko konkretne dowody, świadczące o jej zawarciu (np. dowód wpłaty, potwierdzenie odbioru ) ale też pomocna będzie pomoc adwokata lub radcy prawnego z urzędu lub z wyboru.
Temat powiązany:
Pomoc prawna z urzędu (cz. 1) – https://lexagit.pl/pomoc-prawna-urzedu-cz-1/
Podstawa prawna:
– art. 73 par. 1 , art. 454 par. 1 , art. 720 par. 1 i 2 Kodeksu cywilnego
– art. 27 par. 1, art. 34 , art. 184, art. 187 par. 1 pkt 3, art. 777 par. 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego
Objaśnienie:
[1] Brzozowski A. [w:] Pietrzykowski K. (red.) Kodeks cywilny Tom I Komentarz art. 1 – 449, Warszawa 2015 str. 364
[2] Wymogi formalne pozwu określa art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego
[3] Zgodnie z art. 481 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[4] Art. 13 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tekst jedn.: Dz.U. 2016. 623) stanowi: Opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe; wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000 złotych.
Stan prawny na 24 stycznia 2018 roku
Wanda Książek- współpracownik Portalu
Jeżeli macie Państwo pytania, dotyczące treści powyższego artykułu zapraszamy do skorzystania z porad naszej Kancelarii https://lexagit.pl/porady-prawne/