Uwaga na umowy pożyczki zawierane z członkami Zarządu – cz. 2

W poprzednim artykule z cyklu wskazywaliśmy m.in. na cel wprowadzenia regulacji przewidującej obowiązek uzyskania zgody zgromadzenia wspólników na zawarcie niektórych rodzajów umów z członkami Zarządu spółki oraz rodzaje umów „podpadających” pod ww. przepisy.

Dzisiaj dalsza część informacji w zakresie art. 15 Kodeksu spółek handlowych.

Jaki jest zakres podmiotowy zastosowania art. 15 K.s.h.

Art. 15 K.s.h. enumeratywnie określa podmioty, których dotyczy konieczność uzyskania zgody zgromadzenia wspólników na zawarcie umowy pożyczki, kredytu i innych objętych dyspozycją tej normy.

Dotyczy to zatem umów zawieranych z lub na rzecz członka zarządu, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, prokurenta, likwidatora.

Niektórzy przedstawiciele doktryny uznają jednak, że na zasadzie analogii regulacje te należy stosować także np. do kuratora ustanowionego w trybie art.42 K.c czy np. członka zarządu komisarycznego banku ustanowionego w trybie art. 145 ust. 1 Prawa bankowego (za A. Szajkowski, M. Tarska, [w:] Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Szwaja, Komentarz KSH, t. I, 2006, s. 262).

Obok umów z wymienionymi powyżej podmiotami zgoda zgromadzenia wspólników na zawarcie umowy wymagana jest także wówczas gdy umowa została zawarta na rzecz którejkolwiek z tych osób. Doktryna wskazuje, że taką umową jest w szczególności „poręczenie zawarte z wierzycielem piastuna (art. 876 § K.c. ). Pojęcie umowy „na rzecz” osób wymienionych w art. 15 § 1 KSH należy rozumieć szeroko, nie tylko przez pryzmat konstrukcji pactum in favorem tertii (art. 393 K.c.) – tak słusznie Rodzynkiewicz, Komentarz KSH, 2012, s. 52; Litwińska-Werner, Komentarz KSH, 2007, s. 203. Oceniać trzeba okoliczność, czy zawarcie umowy bądź jej wykonanie prowadzi do uzyskania przez piastuna przysporzenia w sposób bezpośredni bądź pośredni”. – z Komentarza do K.s.h. Opalski 2016 wyd. 1 / Opalski (Legalis).

Zgoda zgromadzenia wspólników na zawarcie umowy

Zawarcie wskazanych umów z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem czy likwidatorem wymaga udzielenia zgody przez zgromadzenia wspólników spółki z o.o. lub walnego zgromadzenia spółki akcyjnej czy komandytowo-akcyjnej.

Skutki zawarcia umowy wskazanej powyżej bez uzyskania stosownej zgody określa art. 17 § 1 i § 2 k.s.h. Przepis ten wskazuje, że:

„§ 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna.

• 2. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej (…)”.

Z przepisu tego wynika wprost, że zawarcie umowy opisanej w art. 15 K.s.h. bez zgody zgromadzenia wspólników skutkuje nieważnością tej umowy. Możliwa jest jednak na szczęście konwalidacja (naprawa) nieważnej umowy, jeśli zgoda taka zostanie uzyskana w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę (art. 17 § 2 K.s.h.). Do czasu uzyskania zgody następczej zawarta umowa objęta jest sankcją bezskuteczności zawieszonej. W przypadku natomiast gdyby jednak taka zgoda następcza nie została udzielona, wówczas umowa będzie bezwzględnie nieważna ze skutkiem ex tunc (tj. od daty jej zawarcia).

Umowa zawarta przez spółkę zależną

W końcu wskazać trzeba, że zgoda zgromadzenia wspólników na zawarcie umowy konieczna będzie także zgodnie z art. 15 § 2 K.s.h. na zawarcie przez spółkę zależną umowy pożyczki, kredytu, poręczenia lub innej podobnej z członkiem zarządu, prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej. Zgody udziela w tej sytuacji zgromadzenie wspólników spółki dominującej, nadto zwrócić trzeba uwagę na to, że zgoda literalnie nie jest wymaga w przypadku zawarcia umowy z członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki dominującej.

Podsumowanie

W każdym zatem przypadku pojawienia się umowy pomiędzy spółką a członkami jej zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób – należy do umów tych podchodzić ostrożnie i jeśli spełniają one warunki z art. 15 K.s.h. bezwzględnie uzyskać należy zgodę zgromadzenia wspólników. Sankcją jest bowiem cywilistyczna nieważność umowy zawartej wbrew regulacjom prawnym.

 PW.