Postępowanie sądowoadministracyjne jako zasadę przyjmuje rozpoznanie sprawy na rozprawie, w składzie trzyosobowym. Możliwość rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym – na posiedzeniu niejawnym i w składzie jednoosobowym dopuszczalna jest tylko w ograniczonych przypadkach. Dotyczy to sytuacji, gdy:
(i)decyzja lub postanowienie dotknięte są wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem przepisów prawa, dającym podstawę do wznowienia postępowania, oraz
(ii)gdy strona złoży wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.
Powyższa regulacja jest o tyle niekorzystna, iż dopuszcza możliwość skierowania sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym z urzędu tylko w przypadku zaistnienia najcięższych wad postępowania administracyjnego oraz obejmuje swoim zakresem jedynie sądową kontrolę decyzji i postanowień – żadne inne akty lub czynności organów administracji nie mogą być przedmiotem rozpoznania na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym.
Konsekwencją uznania, iż postępowanie w sprawie dotknięte jest wadą nieważności będzie z reguły uchylenie zaskarżonej decyzji lub postanowienia, ewentualnie stwierdzenie ich nieważności – tym samym sprawy rozpoznawane z urzędu w trybie uproszczonym, na posiedzeniu niejawnym będą zawsze rozpoznane na korzyść strony wnoszącej skargę. W przypadku natomiast uznania, po skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne, iż brak jest przesłanek do wydania tego rodzaju rozstrzygnięcia, konieczne jest wyznaczenie rozprawy.
Szczerszy zakres rozpoznania dotyczy spraw skierowanych do trybu uproszczonego na wniosek strony. Postępowanie w trybie uproszczonym może się wówczas toczyć niezależnie od tego, jakiego aktu lub czynności dotyczy skarga, przy czym przesłanką zastosowania tego trybu jest zgoda wszystkich stron postępowania. Inicjatorem trybu uproszczonego może być każdy z uczestników postępowania sądowoadministracyjnego – skarżący, organ czy też inny uczestnik postępowania. Ustawa nie ogranicza terminu, do jakiego wniosek powinien być złożony – niemniej jednak złożenie wniosku po wydaniu przez sąd zarządzenia o wyznaczeniu terminu rozprawy jest bezprzedmiotowe. W przypadku, gdy żadna ze stron nie sprzeciwi się rozpoznaniu sprawy w trybie uproszczonym, co do zasady sąd powinien skierować sprawę do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym. Niemniej jednak również w takim przypadku mogą pojawić się szczególne okoliczności wyłączające możliwość rozpoznania sprawy w tym trybie, w szczególności konieczność osobistego stawiennictwa stron, czy też skomplikowany charakter sprawy.
W trybie postępowania uproszczonego mogą być również rozpatrywane skargi na wszystkie akty i czynności oraz bezczynność organów administracji publicznej zaskarżalne do sądu administracyjnego bez względu na to, jaką wadą są one dotknięte, jeśli organ administracji publicznej nie przekazał sądowi skargi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia i nie uczynił tego, mimo wymierzenia mu przez sąd grzywny.
Autor: Anna Oleksiewicz, prawnik w Kancelarii STOPCZYK & MIKULSKI
