Upadłość konsumencka nie jest jak mogłoby się wydawać stanem, ale swoistym postępowaniem. Postępowaniem, które potocznie bywa nazywane oddłużaniem osoby fizycznej. Kluczowe jednak przy ustaleniu przebiegu właściwego postępowania jest to, kim jest osoba fizyczna, czy konsumentem, czy przedsiębiorcą. Postępowanie konsumenckie dotyczące osoby fizycznej a postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy przebiegają według odmiennych przepisów.
Przy ogłoszeniu upadłości kluczowe jest rozpoznanie okoliczności, w jakich znajduje się dana osoba fizyczna, co to oznacza?
Po pierwsze kluczowe jest ustalenie i zweryfikowanie, czy rzeczywiście dany podmiot jest niewypłacalny. Taka niewypłacalność to wyraźne stwierdzenie, że stan majątku, dochodów danego podmiotu jest na tyle niski, że ten nie jest obecnie, ani nie rokuje, że w przyszłości poradzi sobie ze spłatą swoich zobowiązań. Kolejno ustalić należy, od jakiego momentu (dnia) dana osoba jest niewypłacalna, daty rozpoczęcia, zakończenia jej działalności, a także kluczowe jest wyliczenie i ustalenie, czy są, jaka jest wartość, ewentualnych składników majątku, którymi dysponuje dłużnik, a które mogą służyć na chociażby minimalne pokrycie jego zobowiązań.
Postępowanie upadłościowe przebiega według pewnej procedury
Po stwierdzeniu ww. przesłanek dla podjęcia działań, celem ogłoszenia upadłości, inicjowane jest właściwe postępowanie tzw. postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Rozpoczyna go zawsze złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, a kończy albo decyzja o odrzuceniu wniosku w sprawie albo orzeczenie tej upadłości. Kluczowe dla pozytywnego rozpatrzenia złożonego wniosku jest zbadanie z poziomu sądu, czy rzeczywiście dany podmiot spełnia przesłanki dla ogłoszenia upadłości, czy ewentualnie nie działał celowo, by doszło do jej ogłoszenia. Kiedy dojdzie do akceptacji złożonego wniosku, tj. ogłoszenia upadłości, rozpoczyna się realizowanie postępowania upadłościowego właściwego. Sprowadza się to przede wszystkim do ustalenia, wykonania planu podziału masy upadłości, czyli innymi słowy do przeprowadzenia procesu spłaty wierzycieli jednostki upadłej z majątku dłużnika. Czy też jeśli dłużnik majątku nie posiada, do ustalenia listy wierzycieli. Plan spłaty wierzycieli ma tu charakter odpowiednio sformalizowany, zatwierdzony przez sąd.
Orzeczenie upadłości konsumenckiej poczytuje się jako szansę dla zadłużonego na swoiste „uwolnienie”. Czy zasadnie?
Postępowanie upadłościowe i finalnie ogłoszenie upadłości konsumenckiej bywa coraz częściej postrzegane jako swoiste rozwiązanie problemów zadłużonego. Ta może dla wielu zbyt kontrowersyjna teza ma jednak swoje uzasadnienie. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej ostatecznie prowadzi do umorzenia zobowiązań danego dłużnika właśnie poprzez postępowanie upadłościowe. Towarzyszy temu ustalenie planu spłaty wierzycieli, co zdecydowanie jest udogodnieniem dla dłużnika, bowiem jego dług ulega dalszemu rozratowaniu, a jego wymagalność zostaje rozłożona w czasie. Ogłoszenie upadłości kończy jednocześnie postępowanie egzekucyjne, czy sądowe postępowanie o zapłatę, zawiesza działania windykacyjne, hamuje powiększanie dotychczasowego zadłużenia (naliczanie kolejnych odsetek). Polskie prawo też w sytuacji ogłoszenia upadłości odpowiednio niejako troszczy się o los dłużnika. Jeśli dla przykładu okaże się, iż jego lokal mieszkalny (dom, mieszkanie) wszedł w skład jego majątku, masy upadłościowej, to dłużnik ma prawo do uzyskiwania kwoty, pozwalającej na pokrycie kosztów najmu lokalu mieszkalnego.
Upadłość konsumencka ogłaszana coraz częściej, a także transgranicznie
Znając istotę upadłości konsumenckiej, zasadne jest również wskazanie, jak często upadłość konsumencka jest ogłaszana w Polsce. Analiza danych statystycznych np. za rok 2015 wskazuje, że była ona ogłaszana znacznie częściej niż jeszcze przed dwoma laty. Odnotowano, iż w roku 2015 sądy wydały ponad 30 krotnie więcej orzeczeń o upadłości konsumenckiej niż dla porównania w roku 2010. Średnia kwota zadłużenia osób wobec których najczęściej ogłaszano upadłość konsumencką wynosiła ponad 150.000,00 zł. Z wnioskiem o upadłość konsumencką występowały natomiast osoby o bardzo różnym statusie i sytuacji życiowej. Najczęściej osoby dysponujące zadłużeniem z tytułu rolowanych przez lata kredytów. Zaznaczenia wymaga także to, że upadłość konsumencka jest także orzekana transgranicznie, czyli dla przykładu wobec Polaków, którzy na pewnym etapie swojego życia centrum swojej aktywności i interesów zdecydowali się przenieść poza granice kraju.
Podsumowując, należy raz jeszcze podkreślić, że upadłość konsumencka jest to ogłoszenie redukcji, umorzenia długów osoby fizycznej, jeśli ta nie jest w stanie samodzielnie ich spłacić, a weryfikacja wykazała, że do takiego stanu nie doprowadziła świadomie, celowo. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej inicjuje pierwotnie złożenie o to stosownego wniosku. Analiza statystyk pokazuje, że polskie sądy coraz częściej taką upadłość ogłaszają, a więc obecnie znacznie częściej niż w latach poprzednich.
MM.
