Ulga prorodzinna a rozwód rodziców dziecka

Artykuł omawia podział ulgi prorodzinnej na dziecko po rozwodzie rodziców dziecka w świetle najnowszego orzecznictwa i poglądu organu skarbowego.

Kiedy podatnicy mogą odliczyć od podatku ulgę prorodzinną na małoletnie dzieci?

Z dyspozycji art. 27f ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.) [1]  wynika, że  podatnikom przysługuje ulga na dzieci małoletnie, jeżeli w roku podatkowym wykonują władzę rodzicielską.

Ustawodawca nie zdefiniował dla celów podatkowych pojęcia „władza rodzicielska”, stąd w celu określenia tego pojęcia pomocny jest art. 93 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) [2].

Zgodnie z tym przepisem władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.  Z art. 97 par. 1 K.r.o. wynika, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Zgodnie z art. 95 par. 1 K.r.o. władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Art. 27 ust. 4 u.p.d.o.f. stanowi, że ulga na małoletnie dziecko dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.

Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Rodzice, którzy w 2018 r. wychowywali jedno małoletnie dziecko mogli z tytułu ulgi prorodzinnej odliczyć od podatku 92,67 zł miesięcznie tj. 1.112,04 zł rocznie zakładając, że dochód podatnika po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne nie kwoty przekroczył 112.000 zł [3].

Rozwód lub separacja rodziców dziecka pozwala na odliczenie przysługującej im ulgi, pod warunkiem, że wykonują władzę rodzicielską na mocy orzeczenia sądu [4] .

Podział ulgi prorodzinnej po rozwodzie rodziców – pogląd w orzecznictwie

Dla rozwiedzionych rodziców dziecka rozliczenie ulgi prorodzinnej jest czasami problemem. Które z nich powinno ją odliczyć od podatku? Matka dziecka, ojciec dziecka, czy może oboje w odpowiedniej proporcji?

W uzasadnieniu wyroku z dnia 20 marca 2019 r. w sprawie o sygn.. akt I SA/Łd 828/18 (orzeczenie prawomocne) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznał, że „ (…) w przypadku braku zgodnego podziału ulgi, uzasadniony jest podział tej ulgi po połowie, gdyż ustalanie w ramach postępowania podatkowego faktycznego zakresu wychowywania dziecka byłoby nie tylko bardzo trudne, ale wręcz niemożliwe. (…) Trudno wskazać, w jaki sposób organy podatkowe miałyby dokonywać weryfikacji deklarowanego przez każdego z rodziców zakresu wykonywanej władzy rodzicielskiej, np. podejmowanych czynności i osobistych starań, czy ilości czasu i energii poświęconym wychowywaniu dziecka oraz staraniom o jego fizyczny i duchowy rozwój. (…) Jeżeli zatem rodzice dziecka nie osiągnęli porozumienia co do proporcji odliczenia kwoty ulgi, organy podatkowe nie mają obowiązku precyzyjnego ustalenia zakresu faktycznego wykonywania przez nich władzy rodzicielskiej. (…) Stąd też „ (…) brak porozumienia rodziców, co do określenia proporcji przysługującej im ulgi, powoduje przyjęcie równego podziału ulgi także w sytuacji gdy jedno z rodziców wykonuje władzę rodzicielską w ograniczonym zakresie”[5].

Jak podzielić ulgę na dziecko po rozwodzie – stanowisko organu skarbowego

Podział ulgi prorodzinnej na dziecko po rozwodzie jego rodziców był przedmiotem  interpretacji indywidualnej (znak:  0115-KDIT2-2.4011.115.2019.2.MU) wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w dniu 17 maja 2019 r.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca jest po rozwodzie. Dwoje małoletnich dzieci zamieszkuje razem z matką. W wyroku rozwodowym sąd ograniczył mu prawa rodzicielskie do decydowania w ważnych sprawach rodzinnych. Wnioskodawca twierdzi, „że ulga prorodzinna należy się im obojgu w równych częściach po połowie – oboje z żoną pełnią władzę rodzicielską, a to że dzieci mieszkają razem z byłą żoną nie znaczy, że nie bierze on udziału w ich życiu i nie pełni władzy rodzicielskiej”.

W wydanej interpretacji organ skarbowy uznał, „ (…) iż w przypadku, gdy obydwoje rodzice wykonywali władzę rodzicielską przez cały rok, ulga przysługuje każdemu z rodziców w proporcjach przez nich ustalonych, z tym, że łączna kwota odliczeń, dokonanych przez oboje rodziców nie może przekroczyć kwoty odliczeń przysługujących względem danego dziecka. Natomiast, jeżeli rodzice takich proporcji nie ustalili, to należy przyjąć, że ulga przysługuje każdemu z nich w częściach równych.

(…) W świetle powyższego, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny – przy spełnieniu przesłanek wynikających z art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – Wnioskodawca wobec braku porozumienia z byłą żoną miał prawo skorzystać z ulgi prorodzinnej za 2013-2018 r. w wysokości 50% kwoty ustalonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ww. ustawy na każde dziecko”.

Przeczytaj także:

Podatek dochodowy: Ulga na dziecko po rozwodzie lub w separacji

Podstawa prawna:

– art. 27f ust. 1pkt 1 , ust. 2 pkt  1 lit. a), ust. 4 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. 2018.1509)

– art. 58 par. 1 , art. 93 par. 1, art. 95 par. 1, art. 97 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (tekst jedn. Dz.U. 2017. 682)

Objaśnienie:

[1] ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.) : Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. 2018. 1509)

[2] Kodeks rodzinny i opiekuńczy : Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. 2017. 682)

[3] Art. 27f ust.2 pkt  1 lit. a) u.p.d.o.f.

[4] Art. 58 par. 1 K.r o.

[5] Wyrok WSA w Łodzi z dnia 20 marca 2019 r. , sygn.. akt I SA/Łd 828/18 – http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/B3576FA6B9 (dostęp w dniu 4 czerwca 2019 r.)

Stan prawny na 4 czerwca 2019 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu

Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli artykuł ten Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji.