Udzielenie absolutorium członkowi zarządu jednoosobowej spółki z o.o.

Praktyka wskazuje, iż w Polsce jest coraz więcej jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Za jednoosobową spółkę z o.o. uważa się taką spółkę z o.o., w której wszystkie udziały należą do jedynego wspólnika. Wspólnikiem w spółce z o.o. może być osoba fizyczna lub osoba prawna bądź też inna jednostka organizacyjna, mająca zdolność prawną w sferze prawa cywilnego, w tym osobowe spółki handlowe.

Tak jak w spółce z o.o., w której występuje wielu wspólników, tak i w jednoosobowej spółce z o.o. muszą działać organy spółki: zarząd, zgromadzenie wspólników. Członkiem zarządu w jednoosobowej spółce z o.o. może być wspólnik lub osoba trzecia, niebędąca wspólnikiem. Natomiast wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników jako organowi spółki wykonuje wspólnik, zgodnie z brzmieniem przepisu art. 156 Kodeksu Spółek Handlowych.

Uprawnienia, o których mowa w przepisie art. 156 Ksh, wspólnik wykonuje, składając określone oświadczenia, które w praktyce przyjmują postać uchwał jedynego wspólnika. Do podejmowania uchwał przez jedynego wspólnika, Kodeks spółek handlowych nakazuje odpowiednio stosować pozostałe przepisy Kodeks spółek handlowych o zgromadzeniu wspólników. Jednakże, w niektórych przypadkach odpowiednie stosowanie przepisów polega na ich definitywnym niestosowaniu, np. w przedmiocie podejmowania uchwał większością głosów.

Przepisem budzącym wątpliwości odnośnie jego stosowania do jednoosobowej spółki z o.o. jest przepis art. 244 Ksh, w szczególności w zakresie udzielenia absolutorium członkowi zarządu spółki.
Zgodnie bowiem z przepisem art. 244 Ksh: ,,Wspólnik nie może ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik innej osoby głosować przy powzięciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką”.

W praktyce wątpliwości powstają na tle konieczności podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników spółki (czyli de facto przez jedynego wspólnika) o udzieleniu absolutorium członkowi zarządu, w sytuacji gdy jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu spółki. Mamy wówczas do czynienia z takim stanem, że ta sama osoba działając jako zgromadzenie wspólników spółki musiałaby podjąć uchwałę o udzieleniu sobie absolutorium jako członkowi zarządu spółki.
W doktrynie istnieje spór co do konieczności zastosowania wówczas przepisu art. 244 Ksh. Z jednej strony prezentowane jest stanowisko, iż przepisu art. 244 Ksh nie stosuje się do spółek jednoosobowych, co oznacza, że jedyny wspólnik może podjąć uchwałę o udzielenie absolutorium sobie jako członkowi zarządu. Z drugiej strony, przedstawiciele doktryny podnoszą, że przepis art. 244 Ksh stosuje się do jednoosobowej spółki, tym samym nie udziela się absolutorium członkowi zarządu będącego zarazem jedynym wspólnikiem, aby uniknąć fikcji, że sam siebie zwalnia z odpowiedzialności wobec spółki.

Powyższe stanowiska poparte są argumentami, które przemawiają za słusznością każdej z tych koncepcji. Z pewnością jednak podjęcie takiej uchwały, w sytuacji, kiedy jedna osoba występuje w dwóch rolach, jest działaniem na pograniczu pewnej fikcji prawnej. Nie ulega przecież wątpliwości, iż legalnie mamy do czynienia z różnymi organami korporacyjnymi: zgromadzeniem wspólników spółki i członkiem zarządu spółki, jednakże faktycznie jest to jedna i ta sama osoba (podmiot). Pojawia się więc pytanie: Czy na pewno o to chodziło ustawodawcy, by dokonywać czynności pozorowanych?

Autorzy: Barbara Trefoń – Jabłońska, radca prawny, partner w Kancelarii Stopczyk & Mikulski;
Dominika Rowińska, associate, aplikant radcowski w Kancelarii Stopczyk & Mikulski.