W czasie prowadzenia działalności przez spółkę jawną mogą nastąpić różne zdarzenia prawne. Przykładowo spółka może zmienić adres swojej siedziby, rozszerzyć swoją działalność albo ustalić nowy sposób reprezentacji. Co istotne, wszystkie zmiany zachodzące w spółce jawnej muszą być poprzedzone co do zasady uchwałą podjętą przez wspólników [1].
Wspólnicy, którzy posiadają prawo do reprezentacji spółki w terminie 7 dni od dokonania zmiany umowy spółki zgłaszają je wraz z tekstem jednolitym umowy spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Pisaliśmy o tym w artykule:
Spółka jawna: Zgłoszenie zmiany umowy spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców (2)
Powstaje pytanie: Od kiedy obowiązuje zmiana umowy spółki jawnej – czy od dnia podjęcia uchwały, czy od daty zarejestrowania zmian w rejestrze przedsiębiorców KRS ?
Prawidłowe określenie daty obowiązywania zmiany umowy spółki jawnej zależy od charakteru prawnego jej wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Poznajmy szczegóły.
Czym jest Krajowy Rejestr Sądowy?
Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) to jawny rejestr publiczny, który jest prowadzony przez wydziały gospodarcze sądów rejonowych (sądy rejestrowe) w systemie teleinformatycznym. KRS funkcjonuje na podstawie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (ustawa o KRS) [2] i „obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru” [3] np. spółki handlowe osobowe i kapitałowe [4]. Wpis umieszczany w rejestrze przedsiębiorców KRS może być konstytutywny lub deklaratoryjny.
Wpis konstytutywny do KRS, czyli jaki?
Wpis konstytutywny do rejestru przedsiębiorców KRS, jest to wpis, którego treść wynika bezpośrednio z przepisu prawa (ustawa) i „(…) który powoduje powstanie, zmianę lub ustanie prawa bądź stosunku prawnego. Oczywistym jest, że wpisami tego rodzaju są wszystkie przypadki rejestrowania nowotworzonych podmiotów, które powstają właśnie wskutek wpisu do KRS” [5].
Przykładem wpisu o charakterze konstytutywnym jest:
- 25(1) par. 1 K.s.h.: „Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru”.
- 85 par. 1 K.s.h.: „W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. (…).”
Wpis konstytutywny obowiązuje od daty dokonania przez sąd rejestrowy określonego prawem wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS.
Wpis deklaratoryjny do KRS, czyli jaki ?
Wpis deklaratoryjny do rejestru przedsiębiorców KRS jest to wpis, który potwierdza dokonaną wcześniej czynność prawną (czynność wewnętrzna) w zarejestrowanej już spółce handlowej.
„W przeciwieństwie do wpisu konstytutywnego, wpis deklaratoryjny służy jedynie do potwierdzenia powstania, zmiany lub ustania prawa bądź stosunku prawnego. Wpis ten niczego więc nie tworzy ani nie zmienia, a ma jedynie na celu potwierdzenie istniejącego już stanu prawnego” – czytamy w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie o sygn.. akt VI SA/Wa 3048/14. Tak będzie w przypadku, gdy nie wynika to bezpośrednio z konkretnej ustawy.
Przykładem jest ustanowienie i odwołanie prokury [6] w spółce jawnej [7].
Pisaliśmy o tym w artykule:
Jaki podatek od wynagrodzenia prokurenta?
Przeczytaj także:
Wpis konstytutywny a wpis deklaratoryjny do KRS – czym się różnią
Od kiedy zmiana umowy spółki jawnej jest skuteczna pod względem prawnym?
Pytanie od kiedy obowiązuje zmiana umowy spółki jawnej – czy od daty podjęcia uchwały, czy od daty zarejestrowania zmian w rejestrze przedsiębiorców KRS stwarza niekiedy trudności interpretacyjne.
W Kodeksie spółek handlowych ustawodawca nie podaje od kiedy zmiana umowy spółki jawnej jest prawnie skuteczna.
Jeżeli w uchwale zmieniającej postanowienie/postanowienia umowy spółki jawnej wspólnicy nie podadzą, od kiedy zmiana umowy spółki zaczyna obowiązywać, wówczas jest skuteczna od daty jej podjęcia. Wynika to z deklaratywnego charakteru wpisu do KRS.
Przykład:
W dniu 30 listopada 2018 r. wspólnicy spółki jawnej X podjęli uchwałę w której rozszerzyli przedmiot działalności spółki. Określili w niej datę obowiązywania uchwały na dzień 1 stycznia 2019 r.
Przeczytaj także:
Zmiana udziału w zysku w spółce osobowej – od kiedy jest skuteczna
Poznajmy pogląd w orzecznictwie
W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Kr 1811/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyraził następujący pogląd:
(…) Niewątpliwie zmiana zakresu osobowego spółki (zmiana wspólników) przekracza zakres zwykłych czynności spółki, a zatem wymaga podjęcia stosownej uchwały. (…) Zatem wobec treści uchwały wspólników z dnia 11 kwietnia 2005 r. to z dniem podjęcia uchwały w spółce jawnej doszło do zmian osobowych spółki. Konsekwencją powyższego była zmiana treści umowy spółki jawnej i spisanie umowy spółki jawnej pomiędzy nowymi wspólnikami: K.K. i R.K..
(…) Gdyby przyjąć wykładnię zawartą w treści skargi, (…) gdzie wskazano, iż umowa niniejsza wchodzi w życie z dniem rejestracji spółki w KRS, należałoby stwierdzić, iż w okresie od dnia 11 kwietnia 2005 r. (data uchwały wspólników) do dnia 11 maja 2005 r. (data wpisu do KRS) spółka działała bez wymaganych Kodeksem spółek handlowych dwóch wspólników – zatem nie istniała”.
Poznajmy stanowisko organów skarbowych
O tym od kiedy nowi wspólnicy spółki jawnej powinni deklarować swoje dochody w celach podatkowych wypowiedziały się organy skarbowe w wydanych interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego.
„Wnioskodawczyni jako nowy wspólnik spółki jawnej ustalając podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych powinna rozpoznawać przychody i koszty podatkowe wynikające z działalności tej spółki, ustalając tym samym dochód do opodatkowania, proporcjonalnie do posiadanego – na moment uzyskania przychodów i poniesienia kosztów – udziału w zysku spółki, uwzględniając dzień przystąpienia do spółki” – stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej wydanej w dniu 26 kwietnia 2016 r., (znak: IBPB-1-1/4511-119/16/EN).
Podobne stanowisko zawiera interpretacja indywidualna (znak: ILPB1/415-337/14-2/AA) wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w dniu 24 czerwca 2014 r. Organ podatkowy uznał, że „przy ustaleniu podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wspólnik w spółce powinien ustalić przychód „proporcjonalnie do posiadanego – na moment uzyskania przychodów i kosztów – udziału w zysku spółki uwzględniając przy tym zmianę udziału w zysku przewidzianą w umowie spółki osobowej, (…)”.
Sprawdź także:
Opodatkowanie spółek a rodzaje spółek
Podsumujmy….
Zmiany wprowadzone w umowie spółki jawnej są prawnie skuteczne od daty podjęcia uchwały, a nie od dnia zarejestrowania zmian umowy w rejestrze przedsiębiorców KRS. Sąd rejestrowy otrzymuje od spółki jawnej informację, o potwierdzeniu dokonanej wcześniej czynności prawnej (wpis deklaratoryjny). Przykładem na tę okoliczność jest przystąpienie do spółki nowego wspólnika. Stąd też zmiana składu osobowego spółki jest aktualna od chwili podjęcia uchwały w tym zakresie.
Podstawa prawna:
– art. 9 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019.505)
Objaśnienie:
[1] Zgodnie z art. 9 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019.505) zmiana umowy spółki jawnej następuje w drodze uchwały podjętej przez jej wspólników chyba, że umowa spółki stanowi inaczej.
[2] ustawa o KRS – Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. 2018. 986)
[3] art. 3 ustawy o KRS
[4] art. 36 pkt 2 i pkt 3-7 ustawy o KRS
[5]. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn.. akt VI SA/Wa 3048/14
[6] art. 109(8) par. 1 – 2 Kodeksu cywilnego ( tekst jedn. Dz.U. 2019. 1145)
[7] art. 41 par. 1 -2 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019.505)
Stan prawny na 13 sierpnia 2019 r.
Wanda Książek- współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?
