W działalności spółki jawnej na rynku występują różne zdarzenia prawne. Jednym z nich jest wystąpienie wspólnika ze spółki. W świetle art. 58 par. 1 pkt 5 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej może nastąpić przez wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika.
Czy wspólnik może wystąpić ze spółki jawnej na mocy porozumienia wspólników?
Zgodnie z podanym poniżej orzeczeniem sądowym nie jest prawnie możliwe wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej za zgodą pozostałych jej wspólników. „Sposób wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej został uregulowany w przepisach Kodeksu spółek handlowych w sposób wyczerpujący, zatem nie ma podstaw do kreowania innych, pozakodeksowych stanów faktycznych, w których możliwe byłoby wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej”. Taki pogląd wyraził Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 17 czerwca 2016 r. w sprawie o sygn. akt XIII Ga 1120/15. Sąd Okręgowy podał w nim właściwe przepisy K.s.h. dotyczące zmiany składu wspólników. Są nimi:
- śmierć wspólnika (art. 60 K.s.h. w zw. z art. 64 par.1 K.s.h.),
- ogłoszenie upadłości wspólnika (art. 64 k.s.h.),
- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika (art. 61 K.s.h.),
- wypowiedzenie umowy spółki przez wierzyciela wspólnika (art. 62 par. 2 K.s.h.),
- przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce na inna osobę (art. 10 K.s.h.),
- przystąpienie nowego wspólnika (art. 32 K.s.h.),
- wyłączenie wspólnika na mocy orzeczenia sądu (art. 63 par. 2 K.s.h.).
Sąd podkreślił także, że „nie jest możliwe na innej drodze dokonanie zmiany składu osobowego wspólników spółki jawnej, w szczególności na mocy porozumienia wszystkich stron umowy spółki i zgody na wystąpienie wspólnika ze spółki ze skutkiem natychmiastowym”.
Zaznaczyć jednak należy, że spotykane są także poglądy przeciwne, z których wynika, że możliwe jest takie pozakodeksowe „rozstanie” się ze spółką osobową (w tym jawną) wywodzone z zasady swobody umów (art. 3531 Kodeksu Cywilnego).
Kiedy wspólnik spółki jawnej może wypowiedzieć umowę spółki ?
Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej polega na rezygnacji z jego działalności w spółce poprzez wypowiedzenie umowy spółki.
Z dyspozycji art. 61 par. 1 K.s.h. wynika, że jeżeli umowa spółki została zawarta na czas nieoznaczony wtedy wspólnik może ją wypowiedzieć na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego.
W art. 61 par. 2 K.s.h. ustawodawca podkreśla, że spółkę zawartą na czas życia wspólnika uważa się za zawartą na czas nieoznaczony.
W świetle art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości [1] przez rok obrotowy – rozumie się rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę.
Przykład zapisu w umowie spółki jawnej:
Wypowiedzenie umowy spółki
- Umowa spółki zostaje zawarta na czas nieograniczony.
- Każdy ze wspólników może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego,
Przykład zachowania ustawowego okresu wypowiedzenia umowy spółki jawnej:
W dniu 20 czerwca 2018 r. wspólnik spółki jawnej złożył wypowiedzenie umowy spółki pozostałym dwóm wspólnikom. Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej stało się skuteczne w dniu 31 grudnia 2018 r., ponieważ został zachowany ustawowy okres wypowiedzenia umowy. W sytuacji, gdyby wspólnik złożył niniejsze oświadczenie woli po dniu 30 czerwca 2018 r., wtedy dopiero mógłby odejść ze spółki z dniem 31 grudnia 2019 roku.
Co powinno zawierać oświadczenie o wypowiedzeniu umowy spółki jawnej przez wspólnika?
Wypowiedzenie umowy, skutkujące wystąpieniem wspólnika ze spółki jawnej powinno mieć formę pisemną i zawierać:
- miejscowość i datę złożenia wypowiedzenia,
- oznaczenie wspólnika składającego oświadczenie woli (imię i nazwisko wspólnika, nazwa i adres spółki),
- oznaczenie adresata lub adresatów (imię i nazwisko wspólnika/wspólników, nazwa i adres spółki),
- tytuł oświadczenia: Oświadczenie o wypowiedzeniu spółki jawnej,
- treść oświadczenia: Na podstawie art. 61 par.1 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 505) wypowiadam umowę spółki jawnej (nazwa i siedziba spółki) zawartą w dniu …. 2019 r. na czas nieokreślony. Niniejsza umowa rozwiąże się w dniu 31 grudnia 2019 r.
- podpis wspólnika.
Niniejsze oświadczenie woli należy złożyć pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki (art. 61 par. 3 K.s.h.).
Do składania oświadczeń woli stosuje się art. 61 par. 1 Kodeksu cywilnego. [2] Zgodnie z dyspozycją w nim zawartą oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
Czy wspólnik spółki jawnej musi uzasadniać wypowiedzenie umowy spółki?
Nie ma wymogu podawania powodu wypowiedzenia umowy spółki jawnej przez wspólnika.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 16 października 2014 r. w sprawie I ACa 367/14 podkreślił, że „czynność prawna z art. 61 k.s.h. ma charakter dyspozytywny i stanowi przejaw swobody korporacyjnej wspólnika. Regulacja ta umożliwia wspólnikowi w dość łatwy i szybki sposób wystąpienie ze spółki, bez konieczności odpowiedniego uzasadnienia takiej decyzji. Wypowiedzenie umowy spółki może nastąpić nawet bez żadnego powodu (…)”.
Czy pozostali wspólnicy spółki jawnej mogą nie przyjąć złożonego wypowiedzenia?
Wypowiedzenie umowy spółki jawnej jest czynnością prawną jednostronną. Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej dochodzi bowiem do skutku wyniku złożenia oświadczenia woli przez jedną stronę umowy, tj. jednego ze wspólników. Nie jest wtedy wymagana jej akceptacja przez pozostałych wspólników (adresaci).
Umowę spółki jawnej może wypowiedzieć także wierzyciel wspólnika. O tym jakie warunki musi spełnić napiszemy w drugiej części artykułu.
Podstawa prawna:
– art. 61, art. 62 par. 2 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 505)
Objaśnienie:
[1] ustawa o rachunkowości : Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.Dz.U.2019. 351)
[2] Kodeks cywilny: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. 2018. 1025)
Stan prawny na 16 kwietnia 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?
