W artykule zostało omówionych kilka spraw obejmujących temat: reprezentacja spółki jawnej przez wspólników.
Spółka jawna jest handlową spółką osobową. [1] Prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą, która ją identyfikuje w obrocie gospodarczym.
Z art. 8 par. 1 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) wynika, że spółka jawna może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Stąd też wynika potrzeba reprezentowania spółki w dokonywaniu czynności prawnych wobec kontrahentów, sądów czy organów administracyjnych.
Komu przysługuje prawo reprezentacji spółki jawnej ?
Stosownie do art. 29 par. 1 K.s.h. każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. W wyroku z dnia 8 lutego 2013 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 332/12) Sąd Najwyższy (SN) wskazał: „Do wspólnika spółki jawnej reprezentującego spółkę i prowadzącego jej sprawy należy stosować odpowiednio przepisy o osobach prawnych, a nie o pełnomocnictwie (art. 33(1) § 1 KC )”.
W uzasadnieniu wyroku SN podał, że „osobą, której zachowanie jest uznawane za zachowanie samej spółki jest każdy wspólnik. Nie jest on więc przedstawicielem ustawowym wspólników, ani samej spółki. Uznanie wspólnika tylko za przedstawiciela ustawowego spółki jawnej musiałoby prowadzić do wniosku, że taka spółka nie ma własnej zdolności do czynności prawnej, gdyż zawsze za nią działałaby inna osoba. (…) Natomiast oświadczenie woli wspólnika spółki jawnej, złożone w ramach przyznanych mu przez ustawę kompetencji, jest oświadczeniem woli samej spółki, jako osoby ustawowej”.
Jakie czynności wchodzą do zakresu reprezentacji spółki jawnej?
Reprezentacja spółki jawnej jest to działanie w imieniu spółki w jej stosunkach zewnętrznych tj. z osobami trzecimi. Z art. 29 par. 2 K.s.h. wynika, że reprezentacja polega ona dokonywaniu w imieniu spółki czynności sądowych i pozasądowych, które wywierają określony skutek dla wspólników.
W piśmiennictwie podkreślono: „Chodzi tu zarówno o czynności dokonywane z osobami trzecimi (np. kontrahentami), jak i o czynności dokonywane z samymi wspólnikami, jak również o czynności wobec organów administracji publicznej i organów wymiaru sprawiedliwości”. [2]
Przykładowymi czynnościami sądowymi będą np.: wnoszenie powództwa przez spółkę, udział w postępowaniu sądowym, udział w postępowaniu egzekucyjnym, udzielanie pełnomocnictwa do prowadzenia spraw sądowych, zawieranie ugód sądowych.
Natomiast w zakresie reprezentacji spółki jawnej do czynności pozasądowych można zaliczyć: składanie ofert przez spółkę, zawarcie lub rozwiązywanie umów, których stroną jest spółka jawna, zawieranie ugód pozasądowych, udzielanie pełnomocnictw, odwoływanie pełnomocnictw składanie oświadczeń przed organami państwowymi, na przykład Izbami Skarbowymi, Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Komisją Nadzoru Finansowego
Czy umowa spółki jawnej powinna zawierać sposób jej reprezentowania?
Tak, ponieważ jest to jeden z wymogów rejestracji spółki jawnej w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). [3]
W umowie spółki jawnej wspólnicy mogą:
- ustanowić zapis o reprezentacji spółki przez każdego jej wspólnika (art. 29 par. 1 K.s.h.) lub
- umownie wyłączyć prawo reprezentowania spółki przez wspólnika,
- pozbawić wspólnika prawa reprezentowania spółki albo ustalić, że wspólnik jest uprawniony do jej reprezentacji łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem (art. 30 par. 1 K.s.h.).
W świetle art. 30 par. 2 K.s.h. pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Przykłady zapisu w umowie spółki jawnej:
§ .. Reprezentacja spółki
Do reprezentacji Spółki uprawniony jest każdy z jej Wspólników.
lub:
§… Reprezentacja spółki
Do reprezentacji Spółki w zakresie czynności sądowych i pozasądowych uprawniony jest …………………….. (imię i nazwisko wspólnika ) łącznie z ………………………………(imię i nazwisko drugiego wspólnika)
Czy dane wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki jawnej są przekazywane do rejestru przedsiębiorców?
Tak, nazwiska i imiona wspólników, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS. Powyższe wynika z art. 26 par. 1 pkt 4 K.s.h.
WSA w Lublinie wyjaśnił, że „w przypadku wniesienia skargi przez jednego ze wspólników w imieniu spółki jawnej niezbędne jest złożenie dokumentu, z którego będzie wynikał przyjęty w spółce sposób reprezentacji spółki albowiem tylko w taki sposób można w sposób niezbity ustalić, czy sposób reprezentacji spółki został określony w umowie spółki i ujawniony w rejestrze jako reprezentacja samodzielna lub łączna”. [4]
Na temat rejestracji spółki jawnej pisaliśmy w artykule:
Spółka jawna: Rejestracja spółki jawnej (3)
Czy w umowie spółki jawnej może znaleźć się zapis ograniczający uprawnienia wspólnika reprezentującego spółkę ?
Tak, w umowie spółki jawnej może znaleźć się zapis ograniczający uprawnienia wspólnika reprezentującego spółkę.
W piśmiennictwie podkreślono: „W tym zakresie dopuszczalne są zastrzeżenia wszelkiego rodzaju, np., że ma on przyjmować instrukcje pozostałych wspólników przed dokonaniem określonych czynności, że nie może zawierać umów powyżej oznaczonej wartości (…). Podjęcie przez wspólnika czynności prawnej wbrew ograniczeniom wewnętrznym nie wpływa na jej ważność wobec osoby trzeciej, może być natomiast podstawą jego odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki, odjęcia mu prawa do reprezentowania spółki (art. 30 par. 2 K.s.h.) czy nawet orzeczenia że występuje ze spółki”. [5]
Przykład zapisu w umowie spółki jawnej:
Reprezentacja spółki
- Do reprezentacji w zakresie:
- spraw pozasądowych uprawniony jest ……………………… (imię i nazwisko wspólnika)
- spraw sądowych uprawniony jest …………………………….. (imię i nazwisko wspólnika)
Na podstawie art. 29 par. 3 K.s.h nie można ograniczyć prawa reprezentowania spółki ze skutkiem wobec osób trzecich. Wyjaśnił to WSA w Lublinie w Postanowieniu z dnia 8 lutego 2017 r., (III SA/Lu 1331/16): „w odniesieniu do spółki jawnej skuteczność postanowień umownych w stosunkach zewnętrznych wyznaczona jest jedynie bezwzględnie obowiązującym art. 29 § 3 k.s.h. Oznacza to, że wobec osób trzecich nie są skuteczne tylko postanowienia umowne ograniczające prawo wspólnika do reprezentowania spółki, a zatem np. wyłączenie wspólnika od jej reprezentowania lub wyznaczenie zakresu spraw, w których przysługuje mu prawo reprezentacji”.
Podsumujmy …
Spółka jawna nie posiada zarządu, stąd też reprezentują ją wspólnicy. Przed zawarciem umowy z wybraną spółką jawną przyszli jej kontrahenci powinni sprawdzić w rejestrze przedsiębiorców KRS na https://ekrs.ms.gov.pl/ kto i w jaki sposób ją reprezentuje.
W jednym z dalszych artykułów zostanie omówiona kwestia reprezentowania spółki jawnej przez prokurenta.
Podstawa prawna:
– art. 1 par. 2, art.4 par. 1 pkt 1, art. 8 , art. 26, art. 29 par. 1 i 2, art. 30, Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2017. 1577)
Objaśnienie:
[1] Art. 1 par.2 w zw. z art. 4 par. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2017. 1577)
[2] Pyzioł W. (w:) Pyzioł W., Szumański A., Weiss I., Prawo spółek, Warszawa 2014, s. 64 [3] Art. 26 par. 1 pkt 4 Kodeksu spółek handlowych
[4] Postanowienie WSA w Lublinie z dnia 8 lutego 2017 r., III SA/Lu 1331/16 – http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/A282933B0F (dostęp w dniu 19 marca 2019 r.)
[5] Moskwa L, Napierała J. (w:) Koch A., Napierała J. (red.) , Prawo spółek handlowych, Warszawa 2017, s. 230
Stan prawny na 19 marca 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?
