Niniejszy artykuł omawia wybrane formy przeniesienia udziału w spółce jawnej.
Przypomnijmy …
Przez „udział” w spółce jawnej należy rozumieć ogół praw i obowiązków, które przysługują wspólnikowi z tytułu „bycia” wspólnikiem w tej spółce. W artykule 10 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) ustawodawca zezwala na przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika na „inną” osobę, wtedy gdy wynika to z treści umowy spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej i pozostali wspólnicy wyrażają zgodę na powyższą czynność prawną.
Pisaliśmy o tym w artykule:
Spółka jawna: Przeniesienie udziału w spółce jawnej na inną osobę – na jakich zasadach (1)
W jakiej formie powinna być zawarta umowa przenosząca ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej?
Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej czyli tzw. zbycie „udziału” w spółce przez wspólnika, który ustępuje ze spółki na rzecz wstępującego w jego miejsce nowego wspólnika powinno być dokonane na piśmie.
Jeżeli w umowie spółki jest zapis o formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym lub formie aktu notarialnego, wtedy takie postanowienie jest prawnie wiążące. Może mieć formę umowy sprzedaży lub umowy zamiany albo umowy darowizny.
Co istotne, przeniesieniu podlegają wtedy wszystkie prawa i obowiązki ustępującego wspólnika, a nie tylko część z nich. Zatem „Nie jest możliwe rozporządzenie procentową częścią udziału w spółce osobowej (…)” uznał Sąd Okręgowy w Radomiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 sierpnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt. I C 829/13.
Przeczytaj także:
Zbycie udziału w spółce osobowej a wystąpienie wspólnika ze spółki
Odpłatna umowa zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej – co zawiera?
Umowa zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej może być płatna. W tym „(…) przypadku dotychczasowy wspólnik nie otrzymuje zwrotu majątku spółki przypadającego mu z tytułu udziału, lecz zapłatę od osoby trzeciej za zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce” – podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 lipca 2017 r. w sprawie o sygn.. akt I SA/Kr 577/17.
Umowa zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej w zakresie sprzedaży udziału ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej powinna zawierać:
- tytuł umowy: Umowa zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej,
- miejsce i datę jej sporządzenia,
- oznaczenie stron umowy: zbywca i nabywca,
- oświadczenie zbywcy,
- oświadczenie nabywcy,
- treść umowy,
- podpisy stron umowy.
W treści niniejszej umowy zbywca oświadcza, że:
1) jest wspólnikiem spółki jawnej (nazwa firmy spółki i jej siedziba) wpisanej do KRS (nr wpisu ),
2) umowa spółki jawnej zawiera w swojej treści stosowne postanowienie na zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika,
3) pozostali wspólnicy wyrazili na to pisemną zgodę,
Nabywca oświadcza, że zapoznał się z umową spółki i jest mu znana jej sytuacja finansowa i majątkowa.
W treści umowy należy podać, że zbywca (imię i nazwisko) przenosi na nabywcę (imię i nazwisko) swój ogół praw i obowiązków w spółce jawnej (nazwa firmy spółki) za kwotę (kwota podana liczbowo oraz słownie w zł) płatnej na rachunek bankowy zbywcy (nr rachunku, nazwa banku). Nabywca natomiast oświadcza, że nabywa ogół praw i obowiązków zbywcy w spółce jawnej za kwotę podaną przez zbywcę i zobowiązuje się do jej zapłaty na rachunek bankowy zbywcy.
Oczywiście umowa taka może zawierać inne dodatkowe postanowienia ustalone przez strony.
Darowizna ogółu praw i obowiązków wspólnika – czy wymagany jest akt notarialny?
Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej może być przeprowadzone na podstawie umowy darowizny (umowa nieodpłatna). Przykładowo darczyńcą może być mąż – wspólnik spółki jawnej, a obdarowaną jego żona albo pełnoletnie dziecko, która/które nie jest wspólnikiem tej spółki.
Z art. 890 par. 1 zd. 1 Kodeksu cywilnego wynika, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Umowa przeniesienia udziału wspólnika spółki jawnej nie musi być zawierana u notariusza, jeżeli do spółki jako została wcześniej wniesiona nieruchomość.
W tej sprawie wypowiedział się Sad Najwyższy w uzasadnieniu Postanowienia z dnia 29 czerwca 2011 r., w sprawie o sygn. akt IV CSK 473/10.
„Art. 10 k.s.h. (…) nie określa formy, w jakiej ma nastąpić zbycie udziału. W związku z tym w doktrynie przyjmuje się, że zbycie udziału spółkowego nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego także wówczas, gdy spółka jest właścicielem nieruchomości. Pogląd ten jest uzasadniony, skoro zbycie udziału spółkowego przenosi na nabywcę ogół praw i obowiązków dotychczasowego wspólnika w postaci praw udziałowych obejmujących między innymi prawo do reprezentacji i prowadzenia praw spółki, a nie prawo własności określonych rzeczy lub praw” [1].
Przeczytaj także:
Spółka jawna: Nieruchomość jako wkład do spółki jawnej
Kiedy dochodzi do faktycznego przeniesienia udziału w spółce jawnej?
Do faktycznego przeniesienia „udziału” wspólnika w spółce jawnej dochodzi w dniu podpisania umowy przenoszącej udział wspólnika w spółce (umowa odpłatna lub nieodpłatna). Na mocy tej umowy wspólnik zbywający swój „udział” w spółce występuje ze spółki, a w jego miejsce wchodzi nowy wspólnik – nabywca „udziału”.
O skutkach zbycia ”udziału” w spółce jawnej w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania cywilnoprawne i podatkowe spółki będzie mowa w kolejnym artykule.
Podstawa prawna:
– art. 10 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 505)
Objaśnienie:
[1] Postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. akt IV CSK 473/10 – http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia2/iv%20csk%20473-10-1.pdf (dostęp w dniu 27 sierpnia 2019 r.)
Stan prawny na dzień 27 sierpnia 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?
