W poniższym artykule zostaną przedstawione informacje ogólne na temat szczególnych zasad odpowiedzialności wspólników za zobowiązania finansowe spółki jawnej.
Przypomnijmy ….
Za zobowiązania finansowe spółki jawnej odpowiada spółka oraz jej wspólnicy. Ogólne zasady odpowiedzialności wspólników spółki jawnej zostały zawarte w art. 22 par. 2 w powiązaniu z art. 31 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.).
W uzasadnieniu wyroku z dnia 18 września 2014 r. (sygn. akt I SA/Sz 539/14) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie wskazał: „Wspólnik ponosi (-) odpowiedzialność całym swoim majątkiem (odpowiedzialność osobista), odpowiada za całość długu spółki ze spółką i z innymi wspólnikami (solidarność odpowiedzialności), ale możliwość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnika jest dopuszczalna dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarność odpowiedzialności)”.
Na temat ogólnych zasad odpowiedzialności wspólników pisaliśmy w artykułach:
Co to jest odpowiedzialność subsydiarna w spółce osobowej?
Czy wspólnik przystępujący do istniejącej spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania?
Wspólnik przystępujący do istniejącej spółki jawnej na mocy art. 32 K.s.h. ponosi solidarną i subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, które powstały przed dniem jego przystąpienia do spółki. Oznacza to, że w przypadku bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce jej wierzyciel będzie mógł egzekwować dawny dług spółki także od nowego wspólnika.
Nowy wspólnik ponosi odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania spółki od daty przystąpienia do spółki. Potwierdza to Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 marca 2014 r. (sygn. akt XIII Ga 474/13): „Odpowiedzialność wspólnika przystępującego do spółki jest niezależna od tego, czy zgłoszono zmianę składu osobowego spółki do KRS (…), gdyż ujawnienie zmian w tym zakresie ma jedynie charakter deklaratywny. Dla powstania odpowiedzialności nowego wspólnika decydujący jest moment jego przystąpienia do spółki, tj. dokonania zmiany umowy spółki, jeżeli przystąpienie wspólnika odbywa się w trybie zmiany umowy spółki, czy też przyjęcia spadku w przypadku spadkobrania”.
Kto odpowiada za zobowiązania w spółce jawnej gdy następuje przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę?
W świetle art. 10 par. 3 K.s.h. w przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.
W art. 778 (1) Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) ustawodawca określa zakres odpowiedzialności byłego wspólnika spółki jawnej. Czytamy w nim: „Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, (…) sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. Nie dotyczy to osoby, która w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce, nie była już jej wspólnikiem”.
Przeczytaj także
TK: Były wspólnik spółki jawnej musi mieć zagwarantowane prawo do sądu i prawo do obrony
Jaka jest odpowiedzialność wspólników w przypadku, gdy przedsiębiorca jednoosobowy, wnosi do spółki przedsiębiorstwo?
Przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę fizyczną może być wkładem niepieniężnym (aport) wnoszonym do spółki jawnej.
Zobacz także:
Spółka jawna: Aport przedsiębiorstwa osoby fizycznej do spółki jawnej – kilka spraw
W art. 33 zd. pierwsze K.s.h. ustawodawca podaje: „Kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wniósł do spółki przedsiębiorstwo, odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki do wartości wniesionego przedsiębiorstwa według stanu w chwili wniesienia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela”.
Zgodnie z dyspozycją art. 55(4) Kodeksu cywilnego (K.c.) [1] nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. W piśmiennictwie podkreślono że: „Dochodzi w tym zakresie do ustawowego przystąpienia przez spółkę do długów powstałych po stronie przedsiębiorcy jednoosobowego w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa (kumulatywne przejęcie długu)” [2] .
Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku [3] „(…) nie chodzi jedynie o istnienie tej wiedzy w sensie pozytywnym, rozumianym jako posiadanie wiedzy o długu (…), ale także o taką sytuację, której nabywca w sensie pozytywnym wprawdzie nie wie o istnieniu długu (długów) zbywcy związanym z prowadzeniem przedsiębiorstwa, ale mógłby o nich wiedzieć, gdyby dochował należytej staranności w celu jej uzyskania. W związku z tym przyjmuje się, że odpowiedzialność nabywcy zachodzi także w razie zawinionego przez niego braku wiedzy o długach zbywcy przedsiębiorstwa (…)”. Stąd też przed zawarciem umowy spółki jawnej z osobą wnoszącą aportem przedsiębiorstwo jako wkład niepieniężny sugerować by należało przeprowadzenie badania prawnego i podatkowego wnoszonego przedsiębiorstwa.
„Solidarna odpowiedzialność nabywcy (spółki) i osoby wnoszącej aport za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa powstaje z chwilą wpisu spółki do rejestru. Natomiast w sytuacji, gdy spółka już jest wpisana do rejestru przedsiębiorców i następuje wniesienie do niej przedsiębiorstwa, odpowiedzialność powstaje z chwilą podpisania umowy przenoszącej prawo do przedsiębiorstwa” [3].
„Skoro dochodzi do zbycia przedsiębiorstwa na rzecz spółki i zgodnie z art. 55(4) k.c. powoduje to ustawowe przystąpienie przez nią do długu, zobowiązania nim objęte stają się zobowiązaniami spółki. W związku z tym wspólnicy odpowiadają za te zobowiązania na zasadach ogólnych (art. 22 § 2 i art. 31 k.s.h.)”- podaje piśmiennictwo [4].
Podstawa prawna:
– art. 10 par. 3, art. 22 par. 2 , art. 31 , art. 32, art. 33 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 505)
Objaśnienie:
[1] Kodeks cywilny : Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. (Dz.U. 2019. 1145)
[2] Pieczniak – Kopaczyńska K., Pozycja prawna wspólnika spółki jawnej, Warszawa 2013, str. 547
[3] wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 września 2016 r (sygn.. akt I ACa 187/16)
[4] Dudek – Moskała A., Przedsiębiorstwo jako aport do spółki – kilka uwag na temat wyceny i odpowiedzialności nabywcy https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/50358/moskala-dudek_przedsiebiorstwo_jako_aport_do_spolki_kilka_uwag_2013.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp w dniu 29 października 2019 r.)
[5] Pieczniak – Kopaczyńska K., Pozycja prawna wspólnika spółki jawnej, Warszawa 2013, str. 549
Stan prawny na 29 października 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
