Spółka jawna jest to osobowa spółka handlowa. Posiada ona zdolność prawną. Oznacza to, że może zaciągać zobowiązania w imieniu własnym, pozywać i być pozywana [1]. Spółka jawna posiada własny majątek. W świetle art. 28 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) majątek spółki stanowią wkłady wniesione przez wspólników przy zawiązaniu spółki oraz majątek wypracowany (nabyty) przez spółkę w czasie jej działalności.
Może zdarzyć się, że spółka będzie zalegała z płatnościami z tytułu zobowiązań finansowych. Kto ponosi wtedy za nie odpowiedzialność – spółka czy jej wspólnicy? Poznajmy zasady ogólne.
Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę jawną?
Zgodnie z dyspozycją art. 22 par. 2 K.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Z art. 31 par. 1 K.s.h. wynika, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
W uzasadnieniu wyroku z dnia 26 stycznia 2018 r w sprawie o sygn. akt II CSK 468/17 Sąd Najwyższy (SN) podał: „Solidarna odpowiedzialność wspólników, o której mowa w art. 22 § 2 k.s.h., ma charakter gwarancyjny, służy przede wszystkim wzmocnieniu pozycji wierzycieli, którzy mają możliwość dodatkowego zaspokojenia, o ile egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Zasada solidarnej odpowiedzialności wspólników jest modyfikowana treścią art. 31 § 1 k.s.h., (-) (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).
(-) Kwestia bezskuteczności egzekucji jest badana w postępowaniu o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, nie zaś w postępowaniu rozpoznawczym”.
Co należy rozumieć pod pojęciem „solidarna odpowiedzialność wspólników”?
Pod pojęciem „solidarna odpowiedzialność wspólników” należy rozumieć odpowiedzialność każdego ze wspólników wobec jej wierzyciela za powstałe zobowiązanie finansowe spółki. Wspólnik musi być świadomy tego, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna (art. 366 K.c.). W sprawach spornych wspólnikom przysługuje prawo do wzajemnych rozliczeń (roszczenie regresowe między współdłużnikami) [2] .
Zgodnie z Uchwałą SN z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie o sygn. III CZP 108/12 „Wspólnik spółki jawnej, który spełnił świadczenie na rzecz wierzyciela tej spółki, może żądać od innego jej wspólnika zwrotu odpowiedniej części tego świadczenia wraz z kosztami procesu wytoczonego przeciwko niemu, chyba, że pozwany wspólnik skutecznie podniesie zarzut wadliwego prowadzenia procesu przez wspólnika pozwanego przez wierzyciela”.
W wyjątkowych przypadkach wspólnik, który spłaci zobowiązanie spółki może także rozważyć wniesienie skargi pauliańskiej, jeżeli wspólnik lub wspólnicy ma roszczenie regresowe ukrywają lub przenoszą swój majątek na inne osoby [3].
Co należy rozumieć pod pojęciem „subsydiarna odpowiedzialność wspólnika”?
Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej polega na tym, że po uprawomocnieniu się wyroku lub nakazu zapłaty wierzyciel spółki w pierwszej kolejności prowadzi egzekucję z majątku spółki, a dopiero, gdy okaże się ona bezskuteczna wówczas może ją prowadzić z majątku wybranego wspólnika lub kilku wspólników albo wszystkich wspólników. Stanowi o tym art. 778(1) Kodeksu postępowania cywilnego:
„Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, (-) sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. (-)”.
Co istotne, zasada subsydiarnej odpowiedzialność wspólników nie obowiązuje w stosunku do zobowiązań, które powstały przed rejestracją spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym. (art. 31 par. 3 K.s.h.).
Przeczytaj także:
Co to jest odpowiedzialność subsydiarna w spółce osobowej? – https://prawo-dla-ksiegowych.pl/co-to-jest-odpowiedzialnosc-subsydiarna-w-spolce-osobowej/
Odpowiedzialność subsydiarna w spółce jawnej – co to takiego? cz. 1 – https://www.lexagit.pl/odpowiedzialnosc-subsydiarna-spolce-jawnej-takiego-cz-1/
Jak należy rozumieć bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce jawnej?
Sąd nie nadaje automatycznie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi/wspólnikom spółki jawnej. W postępowaniu klauzulowym wierzyciel musi wykazać, że spółka faktycznie nie posiada majątku, z którego komornik mógłby prowadzić egzekucję.
„Podstawowym dowodem wskazującym na bezskuteczność czynności egzekucyjnych prowadzonych z majątku osobowych spółek prawa handlowego jest prawomocne postanowienie komornika stwierdzające bezskuteczność prowadzonego postępowania egzekucyjnego wraz z wnioskiem egzekucyjnym, który pokazuje, co do jakiego majątku wierzyciel skierował egzekucję. Mogą to być również akta komornicze, na podstawie których ta okoliczność będzie możliwa do ustalenia. (-) Innym dokumentem, który uzasadniałby uwzględnienie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności jest protokół sporządzony w postępowaniu o wyjawienie majątku, zawierający oświadczenie osób uprawnionych do reprezentacji spółki, co do posiadanych składników majątkowych. Koniecznym jest zatem przedłożenie przez wierzyciela dokumentów wskazujących na sposób prowadzonej egzekucji celem ustalenia czy ze wszystkich składników majątkowych należących do majątku spółki podjęta została bezskuteczna próba egzekucji”. Tak stwierdził Sąd Okręgowy w Rzeszowie w uzasadnieniu Postanowienia z dnia 13 stycznia 2017 r. w sprawie o sygn. akt VI Gz 281/16.
Jak długo trwa subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki?
W Kodeksie spółek handlowych nie ma podanego okresu subsydiarnej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki jawnej. Z pomocą przychodzi utrwalone orzecznictwo sądowe. W uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 lipca 2017 r w sprawie o sygn. akt I ACa 756/16 czytamy:
„Odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki trwa tak długo, jak długo istnieje zobowiązanie spółki. Zgodnie z art. 35 § 1 k.s.h. wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki może w toku procesu podnosić zarzuty przysługujące mu osobiście, jak i zarzuty służące spółce. Do takich zarzutów zaliczyć można m.in. zarzut przedawnienia, potrącenia, zarzut złej wiary, nadużycia prawa podmiotowego, czy nieważności czynności prawnej”.
Podsumujmy…
Za zobowiązania finansowe spółki jawnej odpowiada spółka oraz solidarnie i subsydiarnie jej wspólnicy. Odpowiedzialność wspólników ma miejsce wtedy, gdy wierzyciel spółki wykaże, iż egzekucja wobec spółki była bezskuteczna.
Podstawa prawna:
– art. 22 par. 2 , art. 28 , art. 31, art. 35 par. 1, Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U 2019.505)
– art. 366 , art. 376 par. 1 Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz.U.2019.1145)
– art. 778(1) Kodeksu postępowania cywilnego ( tekst jedn.Dz.U.2019.1460)
Objaśnienie:
[1] Art. 8 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 505)
[2] Z art. 376 par. 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników.
[3] Powyższe wynika z art. 527 par. 1 w zw. z art. 531 Kodeksu cywilnego
Stan prawny na 10 października 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
https://digiartia.com/product/legal-power-law-firm-html-template/
https://digiartia.com/product/justitia-multiskin-lawyer-legal-wordpress-theme/
