Strona główna Aktualności Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej: Spółka jawna (1)

Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej: Spółka jawna (1)

14 grudnia 2018

1585

Artykuł omawia powstanie spółki jawnej w oparciu o przepisy Kodeksu spółek handlowych.

Spółka jawna jest częstą formą prawną prowadzenia działalności gospodarczej. Główny Urząd Statystyczny w wydanej w 2018 r. publikacji „Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2017 r.” podaje, że na koniec 2017 r. w rejestrze REGON wpisanych było 36,4 tys. spółek jawnych. W porównaniu z 2016 r. nastąpił ich wzrost o 0,1 %. [1]

Zasady funkcjonowania spółki jawnej znajdują się w art. 8 – 10(1) oraz art. 22 – 85 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.). [2]

Spółka jawna może zostać utworzona przez:

zawiązanie spółki czyli pisemne zawarcie umowy i uzyskanie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) [3] lub
w wyniku przekształcenia spółki cywilnej [4] albo
poprzez przekształcenie z dowolnej spółki handlowej. [5]

W formie spółki jawnej mogą być przykładowo prowadzone kancelarie prawne, usługi ochroniarskie, usługi transportowe, usługi edukacyjne (szkoła językowa), biura rachunkowe, a także małe firmy zajmujące się przetwórstwem, produkcją i sprzedażą.

Spółka jawna – czym jest

Spółka jawna jest to spółka osobowa. Prowadzi ona przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Wynika to z art. 22 par. 1 K.s.h.

W piśmiennictwie podkreślono: „Do powstania spółki jawnej wystarczy wspólne zamierzenie wspólników co do prowadzenia przedsiębiorstwa pod firmą spółki, zawarcie umowy spółki, a ponadto (…) – wpis spółki jawnej do rejestru”. [6] Z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) spółka jawna może rozpocząć swoją działalność (art. 25[1] par. 1 K.s.h.).

Stosownie do art. 8 K.s.h. spółka jawna jako spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania na swój rachunek pozywać i być pozywana (zdolność sądowa). Spółka jawna jest przedsiębiorcą.

Spółka jawna – kim mogą być jej wspólnicy

Spółkę jawną mogą zawiązać co najmniej dwie osoby, czyli jej wspólnicy. Mogą być nimi: osoby fizyczne, osoby prawne (np. spółki kapitałowe: spółka z o.o. i spółka akcyjna, fundacje) lub jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi (np. spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, wspólnoty mieszkaniowe).

Piśmiennictwo wskazuje, że „wspólnikiem spółki jawnej może być inna spółka jawna albo spółka osobowa innego typu. W doktrynie przyjmuje się, że spółkę jawną mogą także zawrzeć między sobą małżonkowie”. [7]

Natomiast wspólnikiem spółki jawnej nie może być spółka cywilna, ponieważ nie ma podmiotowości prawnej. Z art. 860 par. 1 Kodeksu cywilnego wynika, że spółka cywilna jest w istocie umową (stosunek prawny) zawartą pomiędzy co najmniej dwoma wspólnikami – przedsiębiorcami, którzy na zasadzie zaufania zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego.

Umowa spółki jawnej – w jakiej formie

W artykule 23 K.s.h. ustawodawca podaje, że umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. „Dla zachowania formy pisemnej wystarczające jest złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść umowy spółki jawnej (art. 78 par. 1 zd. 1 K.c.)” – podaje literatura prawnicza. [8]

Zaznaczyć też trzeba, że od 15 stycznia 2015 r. można zawrzeć umowę spółki jawnej także przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego, tj. przez internet, przy wykorzystaniu wzorca umowy. Oczywiście taka formuła nie może być zastosowana jeśli spółka jawna powstaje z przekształcenia innego podmiotu – wówczas zastosowanie znajduje forma pisemna.

Zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego wymaga wykorzystania właściwego wzorca umowy (wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym) oraz opatrzenia tego wzorca kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym.

Zaznaczyć trzeba, że jeżeli wkładem wspólnika do spółki jawnej będzie przedsiębiorstwo, wówczas należałoby zmierzać do tego aby umowa spółki jawnej została zawarta przy zachowaniu formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 75(1) K.c).

Z kolei przy wkładzie w postaci nieruchomości umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Umowa spółki jawnej – co powinna zawierać

Artykuł 25 K.s.h. określa co powinna obejmować obowiązkowa treść umowy spółki jawnej. Zgodnie z jego dyspozycją umowa spółki jawnej powinna zawierać:

oznaczenie stron umowy,
nazwę (firmę) spółki,
siedzibę spółki,
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
przedmiot działalności spółki (podanie właściwych kodów PKD),
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Jest to ważne, gdyż w przypadku braku któregokolwiek z obligatoryjnych składników treści umowy nie będzie możliwe wpisanie spółki do KRS.

Należy zaznaczyć, że umowa spółki jawnej oprócz treści obowiązkowej może zawierać: ustalenie roku obrotowego w spółce, określenie udziału wspólników w zyskach, określenie pokrycia strat przez wspólników, określenie uprawnień wspólników prowadzących sprawy spółki, określenie uprawnień wspólników reprezentujących spółkę, postanowienia dotyczące wypowiedzenia umowy spółki, postanowienia dotyczące rozwiązania spółki, postanowienia dotyczące odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki wobec osób trzecich , postanowienia końcowe, (np. właściwość sądu w sprawach wynikających z umowy spółki i jej prowadzenia). Umowę w formie papierowej podpisują własnoręcznie i czytelnie wszyscy jej wspólnicy.

W kolejnym artykule więcej informacji na temat istotnych postanowień umowy spółki jawnej.

Podstawa prawna:

– art. 8, art. 22 par. 1, art. 23, art. 25 Kodeksu spółek handlowych

– art. 75(1), art. 78 par. 1 zd. 1, art. 158 zd. 1 Kodeksu cywilnego

Objaśnienie:

[1] GUS: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2017 r., Warszawa 2018 – https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5504/1/21/1/zmiany_strukturalne_grup_podmiotow_gn_w_rejestrze_regon_2017.pdf, str. 14 (dostęp w dniu 14 grudnia 2018 r.)

[2] Kodeks spółek handlowych: Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1577 z późn. zm.)

[3] Art. 23 w powiązaniu z art. 25(1) par. 1 K.s.h.

[4] Art. 26 par. 4 Ks.h.

[5] Art. 551 par. 1 K.s.h.

[6] Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych Komentarz, Warszawa 2005, s. 57

[7] Tamże, s. 58