Każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki (art. 39 par. 1 K.s.h.) oraz prawo do reprezentacji spółki na zewnątrz (art. 29 par. 1 K.s.h.). Wyjątek stanowi wyłączenie wspólnika od prowadzenia spraw spółki wynikające z umowy spółki lub na podstawie późniejszej uchwały wspólników albo odebranie mu przez sąd tego prawa z ważnych powodów [1].
Na ten temat pisaliśmy w dwóch artykułach:
Spółka jawna: Prowadzenie spraw spółki jawnej
Spółka jawna: Reprezentacja spółki jawnej przez wspólników
„Za wszystkie wymienione wyżej czynności zasadniczo wspólnik może oczekiwać jedynie wynagrodzenia, jakim jest udział w zysku spółki. Dlatego zgodnie z art. 46 k.s.h. za prowadzenie spraw spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia” – podkreślono w orzecznictwie [2].
Czy istnieje prawna możliwość pracowniczego zatrudnienia wspólnika spółki jawnej?
Tak, istnieje. W uzasadnieniu wyroku w wyroku z 28 stycznia 2016 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1422/15, Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyjaśnił „że brak jest przeciwwskazań do tego, aby wspólnik zawarł ze spółką umowę o pracę czy umowę o dzieło i pobierał z tego tytułu wynagrodzenie, niemniej jednak wskazana sytuacja może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy zakres czynności objęty takim umowami nie będzie pozostawał w zakresie działalności spółki. Przykładowo takie umowy mogą dotyczyć zatrudnienia wspólnika na stanowisku kierowcy, konserwatora czy specjalisty od HR w spółce, jeżeli sama spółka nie świadczy usług tego typu. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony to umowa o pracę czy zlecenia, względnie o dzieło może zostać uznana za nieważną. A zatem, jeśli wspólnik wykonuje na rzecz spółki inną pracę niż prowadzenie jej spraw czy reprezentowanie spółki, to w zasadzie nie ma przeszkód, aby spółka ta z takim wspólnikiem zawarła umowę o pracę (…)”.
Warunek zatrudnienia wspólnika: Praca podporządkowana
Warunkiem zatrudnienia pracowniczego wspólnika spółki jawnej jest odpłatne wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym (art. 22 par. 1 K.p.). Musi to być praca inna niż prowadzenie spraw spółki.
Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 grudnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 222/15. Czytamy w nim: „(…) ubezpieczeni co prawda świadczyli konkretne czynności na rzecz Spółki, jednak ich praca nie była wykonywana na zasadach określonych w art. 22 § 1 k .p. Ubezpieczeni bowiem po dacie 1 września 2010 roku nadal tożsamo wykonywali wszystkie swoje obowiązki, które dotychczas wykonywali jako wspólnicy prowadzący sprawy Spółki i do których wykonywania dalej zobowiązani są umową Spółki. Zgodnie zaś z przywołaną już uchwałą Sądu Najwyższego, wydanej w składzie 7 sędziów, z dnia 14 stycznia 1993 r. (sygn. II UZP 21/92), wspólnik spółki cywilnej nie może zawrzeć ze wspólnikami tej spółki umowy o pracę, której przedmiotem byłoby prowadzenie lub reprezentowanie spraw spółki”. Wyrok ten dotyczył spółki cywilnej, jednakże jego uzasadnienie można odnieść również do spółki jawnej.
Przykłady pracy podporządkowanej wynikające ze stanów faktycznych interpretacji indywidualnych:
- „Wnioskodawca jest jednym z 4 wspólników Spółki Jawnej. (…) Zgodnie z umową spółki każdy ze wspólników ma obowiązek zajmowania się sprawami spółki w powierzonym mu zakresie. (…) Od 01.12.2011 r. jeden ze wspólników, (…) podjął pracę w w/w spółce na podstawie umowy o pracę na stanowisku związanym ze skupem mleka i organizacja produkcji w zakładzie. Wykonywana przez tego wspólnika praca zawodowa na rzecz spółki nie ma nic wspólnego z reprezentowaniem firmy na zewnątrz oraz z prowadzeniem spraw spółki” – interpretacja indywidualna (znak: IPPB1/415-416/12-2/ES) wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w dniu 4 lipca 2012 r.
- „Spółka jawna trzech wspólników, (…) zatrudniała od października 2015 r. na umowę o pracę dwóch wspólników, (…) na potrzeby realizacji projektu badawczo-rozwojowego dofinansowywanego ze środków wspólnotowych Unii Europejskiej (…). W ramach stosunku pracy wspólnicy (…) pełnili funkcje specjalistów odpowiednio do swojego wykształcenia i doświadczenia zawodowego, tj. projektowali urządzenia elektroniczne i oprogramowanie służące do analizy numerycznej na potrzeby urządzeń medycznych” – interpretacja indywidualna (znak: ILPB1-1/4511-1-140/16-2/KF ) wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w dniu 15 listopada 2016 r.
Kto powinien zawrzeć umowę o pracę ze wspólnikiem spółki jawnej?
Sprawa w tym zakresie nie jest jednoznaczna. Istnieje w tym zakresie np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2013 r. sygn. akt IV CSK 332/12. W uzasadnieniu tego wyroku czytamy: „Wspólnik spółki jawnej nie może reprezentować spółki w umowie między nim a spółką oraz w sporze pomiędzy spółką a tym wspólnikiem. Do takiego wniosku prowadzi, zastosowany zgodnie z art. 33(1) § 1 k.c., do spółki jawnej jako osoby ustawowej, art. 210 § 1 k.s.h. Skoro, jak już była o tym mowa sytuacja wspólnika spółki jawnej, który reprezentuje spółkę i prowadzi jej sprawy, zbliżona jest do sytuacji członka zarządu osoby prawnej, to takie odpowiednie stosowanie art. 210 § 1 k.s.h., który reguluje analogiczne do rozważanej w rozpoznawanej sprawie sytuacje, jest jak najbardziej uzasadnione”.
Przeczytaj także:
Stosownie do tez wynikających z tego wyroku stronami umowy o pracę zawieranej ze wspólnikiem spółki jawnej powinna być jako pracodawca – spółka reprezentowana przez jej pełnomocnika oraz wspólnik – przyszły jej pracownik. W spółce jawnej nie ma tak jak w spółkach kapitałowych (np. spółka z o.o.) rady nadzorczej, stąd też wspólnicy spółki jawnej powinni w takiej sytuacji powołać uchwałą pełnomocnika do zawarcia stosownej umowy. Pełnomocnikiem może być osoba trzecia np. księgowa, lub prawnik współpracujący ze spółką.
Zaznaczyć jednak trzeba, że pojawiły się krytyczne głosy dotyczące tego orzeczenia.
Nie przesądzając jednak, kto może mieć rację wydaje się, dla bezpieczeństwa prawnego posłużenie się pełnomocnikiem może wyłączyć zarzuty, że umowa została zawarta „z samym sobą”.
Podstawa prawna:
Art. 29 Kodeksu spółek handlowych(tekst jedn. Dz.U. 2019. 505)
Art. 33(1) par. 1, art. 58 par. 1 Kodeksu cywilnego (tekst jedn.Dz.U.2019.1145)
Art. 22 par. 1, art. 300 Kodeksu pracy (tekst jedn. Dz.U. 2019. 1040)
Objaśnienie:
[1] art. 40 i art. 47 Kodeksu spółek handlowych ( tekst jedn. Dz.U. 2019.505)
[2] Tak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 stycznia 2016 r., sygn. akt III AUa 1422/15
[3] Kodeks cywilny: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. 2019. 1145)
[4] W art. 300 Kodeksu pracy (tekst jedn. Dz.U. 2019. 1040) w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy ustawodawca odsyła do przepisów Kodeksu cywilnego.
Stan prawny na dzień 3 października 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
https://digiartia.com/product/legal-power-law-firm-html-template/
https://digiartia.com/product/justitia-multiskin-lawyer-legal-wordpress-theme/
