Jednym z istotnych elementów umowy spółki jawnej jest zobowiązanie każdego ze wspólników do określenia wnoszonych wkładów z podaniem ich wartości. Powyższe wynika z dyspozycji art. 25 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.). Do zawiązywanej spółki jawnej wspólnicy mogą wnieść wkłady pieniężne lub niepieniężne. Niepieniężnym wkładem wnoszonym do spółki jawnej może być nieruchomość. [1] Tak będzie gdy umowa spółki zostanie zawarta tradycyjnie. [2] Powstaje pytanie: Czy do aportu nieruchomości do spółki jawnej potrzebna jest zgoda współmałżonka wspólnika? Odpowiedź na nie zawiera niniejszy artykuł.
Skąd może pochodzić nieruchomość aportowana do spółki jawnej ?
Nieruchomość, którą wspólnik spółki jawnej chce wnieść jako aport (wkład własny) do spółki jawnej może pochodzić z jego majątku osobistego lub z majątku wspólnego. Z art. 33 pkt 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO) wynika, że majątkiem osobistym wspólnika będzie w szczególności darowizna, której akt notarialny sporządzony został na jego nazwisko, dziedziczenie ustawowe albo zapis w testamencie.
Przykład:
Wspólnik X otrzymał w spadku po swoim ojcu działkę rolną. Stanowi ona jego majątek odrębny. Może nią dysponować według własnego uznania. Jego współmałżonek nie ma na to wpływu.
Inaczej wygląda sytuacja gdy wspólnik pozostaje w związku małżeńskim. W świetle art. 31 par. 1 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje miedzy małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa. Po zawarciu małżeństwa małżonkowie mogą nabyć (zakupić) określoną nieruchomość. Wejdzie ona wtedy do ich majątku wspólnego.
Na czym polega zarząd majątkiem wspólnym małżonków ?
Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, ale obejmuje to w szczególności czynności „zmierzające do zachowania tego majątku”. [3] W piśmiennictwie podkreślono: „ W związku z tym (…), niezbędne stało się nałożenie na małżonków obowiązku udzielania wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i zaciągniętych zobowiązaniach obciążających majątek wspólny”. [4]
Który przepis reguluje wniesienie nieruchomości pochodzącej z majątku wspólnego do spółki jawnej?
W przypadku, gdy nieruchomość została nabyta do majątku wspólnego małżonków, wówczas w celu jej przeniesienia tytułem wkładu (aportu) wspólnika do spółki jawnej potrzebna jest zgoda jego współmałżonka. Jest to bowiem czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym.
W art. 37 par. 1 pkt 1 KRO ustawodawca podaje:
„Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:
1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków”.
W jakiej formie powinna zostać udzielona zgoda ?
Aport nieruchomości do spółki jawnej wymaga sporządzenia aktu notarialnego. [5] Stąd też zgoda drugiego z małżonków wspólnika powinna być wyrażona również notarialnie (forma szczególna) ponieważ dla powyższej czynności prawnej jest ona wymagana. [6] Nie wystarczy odręczne napisanie niniejszej zgody. Nie ma ono wtedy mocy prawnej. Brak wymaganej zgody współmałżonka na wniesienie aportu do spółki jawnej powoduje ten skutek, że spółka nie może uzyskać prawa własności ww. nieruchomości a sama czynność będzie nieważna.
Czy małżonek wspólnika może wyrazić swój sprzeciw wobec wniesienia nieruchomości jako wkładu do spółki?
Tak może. Zezwala na to art. 36 (1) par. 1 KRO zgodnie z którym małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej. Taki sprzeciw, „może być skutecznie wyrażony także w odniesieniu do czynności o których mowa w art. 37 § 1 KRO”. [7]
Przykład:
Składnikiem majątku wspólnego małżonków może być grunt zakupiony w czasie trwania małżeństwa. Zakładamy, że małżonkowie nie zawarli intercyzy, co oznacza, że pomiędzy nimi obowiązuje wspólność majątkowa.
Komu małżonek wspólnika ma składać zawiadomienie o sprzeciwie, wobec planowanego przez wspólnika aportu nieruchomości do spółki jawnej?
W przypadku, gdy wspólnik zamierza wnieść do spółki jawnej nieruchomość, która należy do majątku wspólnego małżonków, wówczas zawiadomienie o sprzeciwie należy złożyć małżonkowi albo spółce. W rozumieniu art. 36(1) par. 2 KRO będzie to tzw. „osoba trzecia”. Niniejszy sprzeciw będzie skuteczny, wtedy, gdy osoba trzecia będzie „mogła się z nim zapoznać przed dokonaniem czynności prawnej”. Z dyspozycji art. 61 par. 1 K.c. wynika bowiem, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
Przeczytaj także:
Spółka jawna: Nieruchomość jako wkład do spółki jawnej
Podstawa prawna:
– art. 25 pkt 2, art. 48 par. 2, art. 48 par. 2(1) Kodeksu spółek handlowych
– art. 31 par. 1, art. 33 pkt 2, art. 36(1) par. 2, art. 37 par. 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
– art. 61 par. 1, art. 63 par. 2 , art. 158 Kodeksu cywilnego
Objaśnienie:
[1] art. 48 par. 2 Kodeksu spółek handlowych
[2] art. 48 par. 2(1) kodeksu spółek handlowych
[3] art. 36 par. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
[4] Ignaczewski J. Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, Warszawa 2010, str. 181
[5] art. 158 Kodeksu cywilnego
[6] art. 63 par. 2 Kodeksu cywilnego
[7] Ignaczewski J. Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, Warszawa 2010, str. 188
Stan prawny na 21 lutego 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?