Spółka cywilna między małżonkami

Spółka cywilna jest spółką działającą na podstawie przepisów prawa cywilnego. Powstanie spółki cywilnej reguluje art. 860 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym poprzez umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony.

Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej. Jest stosunkiem obligacyjnym łączącym wspólników, z których każdy jest samodzielnym przedsiębiorcą. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem, przy czym chodzi tu jedynie o formę pisemną zastrzeżoną do celów dowodowych (ad probationem ).

Majątek w spółce cywilnej
Wkłady wniesione do spółki w następstwie zawartej umowy oraz ich pożytki i surogaty – nie wyłączając wkładów w postaci świadczenia usług oraz roszczeń o ich wniesienie – jak też inne składniki majątkowe nabyte (wytworzone) w czasie obowiązywania spółki stanowią, z pominięciem długów, wspólny majątek wspólników. Majątek spółki jest odrębny od majątku osobistego każdego ze wspólników i ma charakter wspólności łącznej. Wspólność łączna oznacza niepodzielność majątku oraz brak określenia wysokości udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom. Każdy wspólnik jest zatem współwłaścicielem majątku jako całości, jak też każdej rzeczy i prawa tworzących tę całość.

Stosunki majątkowe w małżeństwie
Zgodnie z aktualnie obowiązującym kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, stosunki majątkowe małżeńskie mogą przedstawiać się następująco: wspólność ustawowa, czyli powstająca z mocy prawa; wspólność umowna, która stanowiła modyfikację ustroju ustawowego polegającą na rozszerzeniu lub ograniczeniu wspólności majątkowej w stosunku do wspólności ustawowej; rozdzielność majątkowa powstająca z mocy prawa (np. w razie ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków) lub w wyniku orzeczenia sądu (ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej oraz, w późniejszym okresie, orzeczenia separacji) oraz rozdzielność majątkowa umowna powstająca na skutek zawartej umowy.
Wspólność ustawowa jest współwłasnością łączną, powstaje w chwili zawarcia małżeństwa i obejmuje w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę, dochody z majątku wspólnego jak i osobistego każdego z małżonków oraz środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Stosunki majątkowe a spółka cywilna
W przypadku spółki cywilnej której wspólnikami są małżonkowie miedzy którymi istnieje ustrój wspólności majątkowej kwestią problematyczną jest kwalifikacja prawna jednej wspólności łącznej obok innej wspólności łącznej ( małżeńskiej wspólności ustawowej), albowiem obok wspólnego majątku wspólników funkcjonują równocześnie trzy masy majątkowe: majątek wspólny małżonków, majątek osobisty żony oraz majątek osobisty męża.

Stosownie do art. 33 pkt 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej nie będącej małżeńską wspólnością majątkową przynależą do majątku osobistego jednego z małżonków, niezależnie od tego, czy zostały one nabyte w zamian za składniki majątku wspólnego małżonków, czy w zamian za składniki majątku osobistego jednego z małżonków, czy też w zamian za wniesienie przez małżonka-wspólnika wkładu polegającego na świadczeniu usług. Należą one do majątku osobistego tego z małżonków, z którego uczestnictwem w spółce są związane.
W świetle powyższej regulacji w spółce cywilnej do majątku osobistego małżonka należą wszystkie jego prawa majątkowe wynikające z uczestniczenia w spółce, a więc zarówno prawa organizacyjno-majątkowe (uprawnienia korporacyjne), jak i prawa czysto majątkowe (uprawnienia obligacyjne), na które składają się ogólne prawa, które wspólnicy uzyskują w zamian za wniesienie wkładu, oraz prawa stanowiące wymagalne już wierzytelności (np. wierzytelność o wypłatę konkretnej sumy z tytułu zysku oraz udziału w majątku wspólnym pozostałym po rozwiązaniu spółki)

Do majątków osobistych wchodzą również wierzytelności z tytułu działalności spółki (art. 33 pkt 7 KRO), natomiast pobrany już dochód będzie należał do majątku wspólnego małżonków (art. 31 § 2 pkt 1 KRO), jako dochód z działalności zarobkowej.

Jak już zostało nadmienione, obok ustawowej wspólności majątkowej, która powstaje między małżonkami z mocy prawa, w polskim prawie funkcjonują również umowne ustroje majątkowe. wspólność majątkowa rozdzielność majątkowa oraz rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków.

Poprzez umowę zawartą w formie aktu notarialnego małżonkowie mogą decydować o kształcie wspólności ustawowej, tj. mogą ją ograniczyć bądź rozszerzyć; wspólność ustawowa nie może jednak zostać rozszerzona na prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom. „Udział” w spółce cywilnej należał więc będzie również w przypadku zawarcia umowy pomiędzy małżonkami, na mocy której rozszerzają oni wspólność majątkową, do majątku osobistego małżonka – wspólnika.

Jeżeli małżonkowie zdecydują się natomiast na rozdzielność majątkową, czyli zrezygnują z posiadania majątku wspólnego, to każdy z nich zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty w późniejszym okresie. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Prawa i obowiązki wynikające z udziału w spółce cywilnej wejdą więc w tym wypadku również do majątku prywatnego małżonka – wspólnika.

Autor: Justyna Gogacz, aplikant radcowski, specjalista ds.prawnych

ZOBACZ E-BOOK ZWIĄZANY Z TEMATEM: