W artykule została omówiona Uchwała Sądu Najwyższego w składzie 3 sędziów z dnia 29 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. III CZP 68/17.
Stan faktyczny sprawy
Wierzyciel – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa złożyła na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi zaocznemu wydanemu przez Sąd Okręgowy w P. z 18 stycznia 2007 r. na jej rzecz. W uzasadnieniu wniosku wierzyciel wskazał, że jest spółką przekształconą ze spółki przekształcanej C. Przekształcenie nastąpiło na podstawie art. 551 k.s.h. już po uzyskaniu przez spółkę przekształcaną tytułu egzekucyjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.
Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie i skierował do Sądu Najwyższego zapytanie prawne: „Czy przekształcenie spółki handlowej w inną spółkę handlową powoduje przejście uprawnień w rozumieniu art. 788 § 1 k.p.c.?”
Chodziło tutaj o udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy w przypadku przekształcenia spółki handlowej będącej wierzycielem w inną spółkę prawa handlowego konieczne jest wystąpienie do sądu o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu na rzecz spółki powstałej z przekształcenia,
„(…) czy też, ze względu na wynikającą z art. 553 § 1 k.s.h. zasadę kontynuacji w procesie przekształcenia, nadanie takiej klauzuli jest zbędne, a postępowanie egzekucyjne może toczyć się na podstawie dotychczasowego tytułu wykonawczego z udziałem spółki przekształconej”.
Przekształcenie spółki w inną spółkę handlową – regulacja prawna
W art. 551 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) wskazano, że spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą).
W wyniku przekształcenia jednej spółki handlowej w inną nie powstaje nowa spółka tylko zmienia się forma prawna prowadzonej działalności spółki przekształconej.
Wynika to z dyspozycji art. 552 K.s.h., zgodnie z którą spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną.
Przekształcenie spółki w inną spółkę handlową zgodnie z art. 553 par. 1 K.s.h. powoduje to, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. Co istotne wspólnicy spółki przekształcanej uczestniczący w przekształceniu stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej (art. 553 par. 3 K.s.h). Jest to zasada kontynuacji, polegająca na tym, że spółka przekształcona kontynuuje działalność spółki przekształcanej tylko w innej formie prawnej.
W związku z powyższym po przekształceniu spółki wierzycielskiej nie jest wymagane uzyskanie nowej klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Przepis ten stanowi: „Jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym”.
Uchwała Sądu Najwyższego
W dniu 29 listopada 2017 r. SN wydał następującą uchwałę: „Przepis art. 788 § 1 k.p.c. nie ma zastosowania w razie przekształcenia spółki handlowej w inną spółkę handlową na podstawie art. 551 § 1 k.s.h.”
W uzasadnieniu Uchwały czytamy: „Podejmując rozważania nad przedstawionym zagadnieniem prawnym należy podnieść, że normatywna konstrukcja przekształcenia spółek handlowych (tzw. przekształcenie sensu stricto) opiera się na realizacji zasady kontynuacji (ciągłości). (…) co oznacza, że nie ma poprzednika i następcy prawnego, istnieje natomiast ta sama spółka w zmienionej formie prawnej”.
SN wskazał, że „(…) skoro przekształcenie nie powoduje zmiany stron w procesie, to wszelkie orzeczenia, które były wiążące dla spółki przekształcanej obowiązują spółkę przekształconą bez konieczności uzyskania na nie klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 k.p.c. W rezultacie orzeczenia wydane w postępowaniach z udziałem spółki przekształcanej wiążą spółkę przekształconą”.
Co ważne, „Jeżeli przekształcenie nastąpiło po nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, to taki tytuł wykonawczy może stanowić podstawę egzekucji na rzecz lub przeciwko spółce przekształconej. Wykazanie uprawnień do realizacji takiego tytułu powinno nastąpić przez przedłożenie odpisu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), wskazującego na przeprowadzone przekształcenie spółki w inną spółkę handlową.
Pamiętać ponadto należy, że jest regułą obowiązującą w postępowaniu egzekucyjnym, że wierzyciel z przysługującego mu świadczenia uzyskuje tylko jeden tytuł wykonawczy”.
SN podkreślił: „(…) przepis art.788 § 1 k.p.c. nie ma zastosowania w razie przekształcenia spółki handlowej w inną spółkę handlową na podstawie art. 551 § 1 k.s.h. Takie stanowisko utrzymuje pewną spójność systemową, bowiem w przypadku przekształcenia sensu stricto (przekształcenie spółki handlowej w inną spółkę handlową) pozostaje ono w zgodzie z zasadą kontynuacji, w odniesieniu natomiast do procesów transformacyjnych w postaci przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową oraz przedsiębiorcy jednoosobowego w spółkę kapitałową podtrzymuje – wyrażony w judykaturze Sądu Najwyższego – pogląd, że są one oparte na konstrukcji sukcesji praw i obowiązków na rzecz spółki przekształconej”.
Podsumujmy …
Przekształcenie spółki wierzycielskiej w inną spółkę handlową nie powoduje konieczności uzyskania nowej klauzuli wykonalności dla wyroku wydanego dla spółki podlegającej przekształceniu. Przekształcenie spółki w inną spółkę handlową wiąże się tylko ze zmianą formy prawnej spółki. W przypadku skierowania wyroku do egzekucji wierzyciel powinien przedłożyć komornikowi dane z Krajowego Rejestru Sądowego potwierdzające fakt przeprowadzenia przekształcenia spółki. I to powinno w zupełności wystarczyć do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Źródło:
Sąd Najwyższy –
· http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Najnowsze_orzeczenia.aspx?Izba=Cywilna
· http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia3/iii%20czp%2068-17.pdf
Podstawa prawna:
– art. 551 – 552, art. 553 par. 1 i 3 Kodeksu spółek handlowych
– art. 788 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego
Stan prawny na 12 lutego 2018 roku
W.K.
