SN: Przedawnienie opłaty za studia – 3 lata

Artykuł omawia Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2017 roku (sygn. akt III CZP 74/17) w której podany został 3-letni termin przedawnienia opłaty za studia niestacjonarne.

Termin przedawnienia – zasada ogólna

Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego (K.c.) jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Niejednolita linia orzecznicza

Ustalenie terminu przedawnienia opłaty za studia stanowiło sporną kwestię w orzecznictwie sądowym. Judykatura wskazywała trzy różne terminy przedawnienia roszczenia z tytułu  płatnej edukacji w szkole wyższej tj.:

1) dziesięcioletni – uchwała SN z dnia 21 października 2015 r. w sprawie III CZP 67/15,

2) trzyletni – wyrok SO Poznaniu z dnia 12 kwietnia 2016 r. , w sprawie II Ca 68/16, [1]

3) dwuletni (art. 751 K.c. w powiązaniu z art. 750 K.c.). [2] – wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 12 lipca 2013 r. w sprawie  II Ca 389/13.

Świadczenie jednorazowe, a nie okresowe

Roszczenie wyższej szkoły o zapłatę czesnego nie jest świadczeniem okresowym, tylko jednorazowym, nawet gdy jego zapłata następuje w ratach.

Pogląd w podobnej sprawie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2005 r. w sprawie III CK 656/04. W jego uzasadnieniu czytamy: „Zapłata ceny przy sprzedaży na raty jest świadczeniem jednorazowym nie ze względu na typ umowy, ale dlatego, że świadczenie wyczerpuje się po zapłacie konkretnej kwoty, stanowiącej cenę”. [3]

Działalność gospodarcza

Świadczenie jednorazowe ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą wyższych uczelni, które świadczą odpłatne usługi edukacyjne dla studentów studiów niestacjonarnych.

Zatem szkoła wyższa posiada status przedsiębiorcy, ponieważ jej działalność ma charakter zarobkowy i jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – tekst jedn. Dz.U. 2017. 2168).

„W literaturze zorganizowanie działalności utożsamia się z dokonaniem wyboru formy organizacyjno-prawnej. Uczelnia ma osobowość prawną z mocy prawa, a przepisy ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym w sposób szczegółowy określają ustrój i sposób funkcjonowania Uczelni. Działalność ma zatem charakter zorganizowany. (…) Przesłankę ciągłości działania powszechnie rozumie się jako istnienie zamiaru powtarzalności określonych czynności celem osiągnięcia dochodu. Funkcjonowanie uczelni zakłada podejmowanie określonych czynności w ramach ustalonych z góry cyklów – lat i semestrów akademickich, co przesądza o zamiarze powtarzalności tych działań i dowodzi istnienia cechy ciągłości działania”. [4]

Zapytanie prawne do Sądu Najwyższego w sprawie przedawnienia opłaty za studia

W lipcu 2017 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach skierował w tej sprawie zapytanie prawne do Sądu Najwyższego  ( sygn. akt III Ca 311/17):

„Czy do oceny przedawnienia roszczenia o opłatę za studia, wynikającą z zawartej przed 1 października 2014 r. umowy o warunkach odpłatności za studia, o której mowa w art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005 r. Nr 164 poz. 1365 z późn. zm., obecnie tekst jednolity Dz.U.2016.1842 z póżn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2014 r., zastosowanie znajdzie art. XXXV pkt 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 94 z późn. zm.) ?”.

Uchwała Sądu Najwyższego  

W dniu 8 grudnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów wydał Uchwałę w sprawie III CZP 74/17.

„Artykuł 160a ust. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 1842 ze zm.), który wszedł w życie w dniu 1 października 2014 r., określa trzyletni termin przedawnienia roszczeń o opłatę za studia, wynikających z umów o warunkach odpłatności za studia, a art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1198 ze zm.), przewiduje, usuwając występujące w tym względzie wątpliwości, że w takim samym terminie roszczenia te przedawniały się też przed wejściem w życie art. 160a ust. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym; tym samym wyłączone jest stosowanie w związku z wejściem w życie art. 160a ust. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym normy intertemporalnej wyrażonej w art. XXXV pkt 2 p.w.k.c.”.

Uchwała ta reguluje termin do obliczania przedawnienia opłaty za studia niestacjonarne. Przedawnienie opłaty za studia wynosi 3 lata od daty ich wymagalności. Ma to zastosowanie zarówno do umów zawartych przed wejściem w życie nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym jak i  tych, które zostały zawarte po jej wejściu.

Niniejszy termin wynika pośrednio z:

• 160a ust. 7 Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn Dz.U. 2017. 2183), który stanowi, że roszczenia wynikające z umowy przedawniają się z upływem trzech lat,
• 32 Ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2014.1198 ) zgodnie z którym „Do umów w sprawie warunków odpłatności za studia lub usługi edukacyjne, (…) zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 160a ust. 7 ustawy, (…) w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”.

Niniejsza Uchwała SN jest istotna dla byłych studentów, ponieważ uczelnia może wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę zaległego czesnego. Odpowiadając na pozew lub wydany przez sąd nakaz zapłaty należy wtedy w terminie dwóch tygodni  od jego doręczenia wnieść sprzeciw (art. 502 – 503 K.p.c.). [5] W sprzeciwie należy powołać się na zarzut przedawnienia żądanego roszczenia podając jego umocowanie prawne w art. 160a ust. 7 Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

W obecnym stanie prawnym sąd nie uznaje przedawnienia z urzędu lecz na zarzut podniesiony przez dłużnika. W świetle art. 117 par. 2 K.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Sprawdź:

Dług sprzed kilku lat – zapłacić czy nie? – https://lexagit.pl/dlug-sprzed-kilku-zaplacic/

Tak będzie w przypadku, gdy bieg przedawnienia nie został w żaden sposób przerwany np. przez uznanie długu (prośba o  spłatę ratalną).

Podsumujmy …

W wyroku z dnia 8 grudnia 2017 r. SN potwierdził istniejący już trzyletni termin przedawnienia opłaty za studia niestacjonarne. Jednocześnie wycofał się z wydanej wcześniej Uchwały w sprawie III CZP 67/15 w której uznawał 10 – letni termin przedawnienia powyższych roszczeń. Został zatem zaprowadzony tzw. porządek prawny w wyniku którego nie powinno już żadnych ma rozbieżności w orzecznictwie sądowym.

Źródło:

Sąd Najwyższy http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Najnowsze_orzeczenia.aspx?Izba=Cywilna

Podstawa prawna:

– art. 160a ust. 7 Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn. Dz.U. 2017. 2183)

– art. 117 – 118 Kodeksu cywilnego

Objaśnienie:

[1] W wyroku z dnia 12 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II Ca 68/16) SO w Poznaniu nie podzielił poglądu SN zawartego w uchwale dnia 21 października 2015 r. (sygn. akt  III CZP 67/15) – http://orzeczenia.poznan.so.gov.pl/content/$N/153510000001003_II_Ca_000068_2016_Uz_2016-04-29_001 (dostęp w dniu 14 lutego 2018 r.)

[2] Z art. 750 K.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Natomiast z art. 751  pkt 2 K. c. wynika, że z upływem lat dwóch przedawniają się: roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

[3] Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2005 r. (III CK 656/04) http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/III%20CK%20656-04-1.pdf (dostęp w dniu 14 lutego 2018 r.)

[4] Decyzja UOKiK Delegatura w Warszawie nr RWA-47/2008 z dnia 17 października 2008 r. https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf/1/51EEC0BB8DD0C482C1257EC6007B89E0?editDocument&act=Decyzja (dostęp w dniu 14 lutego 2018 r.)

[5] Art. 502 par. 1 K.p.c. stanowi: „W nakazie zapłaty nakazuje się pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu”.

Stan prawny na 14 lutego 2018 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu

Jeżeli macie Państwo pytania, dotyczące treści powyższego artykułu zapraszamy do skorzystania z porad naszej Kancelarii https://lexagit.pl/porady-prawne/