Prawo pracy zakłada, że pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. W momencie, gdy nie zostanie on wykorzystany staje się urlopem zaległym.
Warto wiedzieć co się stanie, gdy nie dojdzie do wykorzystania urlopu w terminie. Pytanie jest również takie, czy zaległy urlop można zamienić na ekwiwalent?
Skutki niewykorzystania urlopu wypoczynkowego – zasady ogólne
Pracownik, który nie wykorzystał urlopu w terminie może zostać zmuszony do jego wykorzystania lub może stracić do niego prawo. Czasami można przesunąć urlop na rok następny. Kodeks pracy (tekst jednol. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.) wymienia wszystkie dopuszczalne sytuacje (jak np. korzystanie z uprawnień rodzicielskich czy choroba). Jednocześnie kodeks pracy zakreśla ostateczny termin do kiedy zaległy urlop wypoczynkowy musi być wykorzystany. Jest to dzień 30 września kolejnego roku kalendarzowego.
Skutki niewykorzystania urlopu wypoczynkowego – czy można zmusić pracownika do wykorzystania urlopu
Zdarzają się sytuacje, gdy pracownik nie chce skorzystać z przysługującego mu wypoczynku. W tym przypadku eksperci prawa dopuszczają możliwość jednostronnego wyznaczenia terminu urlopu przez pracodawcę. Może to mieć miejsce w szczególności, gdy pracownik ignoruje wszelkie próby ustalenia urlopu przez pracodawcę. Jednakże nawet urlop zaległy powinien być przyznany generalnie zawsze w porozumieniu z podwładnym.
Zaznaczyć jednak należy, że przepisy kodeksu pracy (art. 168) czy orzeczenia SN (np. wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 r.; sygn. akt I PK 124/05, OSNAPiUS 2006 nr 23-24, poz. 354 oraz wyrok SN z dnia 2 września 2003 r. sygn. akt. I PK 403/02, OSNAPiUS 2004 nr 18, poz. 310) zakładają, że w przypadku uchylania się pracownika od ustalenia terminu wykorzystania zaległego urlopu pracodawca może go ustalić samodzielnie.
Skutki niewykorzystania urlopu wypoczynkowego – pozostałe kwestie
Należy pamiętać, że pracodawca jest zobowiązany udzielać urlopu na bieżąco. To pracodawca decyduje czy podwładny w okresie wypowiedzenia skorzysta z urlopu lub na odejście dostanie ekwiwalent. Jednakże wysłanie pracownika na przymusowy urlop jest możliwe tylko w czasie wypowiedzenia i brak jest takiej możliwości, gdy do zakończenia umowy o pracę następuje w innym trybie (np. na mocy porozumienia stron). W takiej sytuacji pracodawca zapłaci za cały niewykorzystany urlop (Art. 1671, art.168 Kodeksu pracy).
Pamiętać należy także, że prawo do urlopu wypoczynkowego ulega przedawnieniu z upływem trzech lat. Czas ten liczony jest od końca roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył prawo do niego, a najpóźniej od upływu terminu wykorzystania urlopu zaległego, o ile zostało przesunięte na następny rok z powodów leżących po stronie pracownika lub pracodawcy. Przede wszystkim urlop niewykorzystany powinien być udzielony najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Natomiast czas przebywania na zwolnieniu lekarskim lub na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim nie wpływa na bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy, o czym świadczą takie przepisy jak Art. 291 par. 1, art. 2931 Kodeksu pracy oraz wyrok SN z 11 kwietnia 2001 r. (sygn. akt I PKN 367/2000, OSNP 2003/2/38).
WW.
