Dość powszechną sytuacją na rynku jest konieczność opracowania indywidualnego systemu pracy w przedsiębiorstwie. Wynika to zazwyczaj ze specyfiki jego działalności. Przykładem mogą być chociażby osoby wykonujące pracę pilotów, maszynistów itp. Wprowadzenie jednak innego systemu pracy, niż standardowy, tzn. taki, w którym że pracownicy świadczą pracę przez pięć dni w tygodniu, w wymiarze nieprzekraczającym ośmiu godzin na dobę, w 40 godzinnym tygodniu pracy, wymaga dodatkowych ustaleń.
Powinno więc odbyć się to na podstawie wprowadzenia systemu skróconego tygodnia pracy. W tej sytuacji w regulaminie nie wprowadza się zmian, bowiem system ten, w przeciwieństwie do innych systemów, wprowadza się w umowie o pracę zawartej z pracownikiem, a nie w regulaminie pracy.
Czas pracy to czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Natomiast wymiar czasu pracy to określenie ilości godzin w ciągu doby oraz w ciągu tygodnia, w których pracownik pozostaje w gotowości do podjęcia pracy.
Podstawowy wymiar czasu pracy został określony w art. 129 KP. Stanowi on, że czas pracy pracownika nie może, co do zasady, przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, nieprzekraczającym czterech miesięcy. Zdarza się jednak, że pracownik ze względu na potrzeby zarówno pracodawcy, jak i własne, świadczy pracę w sposób nieregularny, odbiegający od założeń podstawowego wymiaru czasu pracy. Umożliwiają to przepisy wprowadzające różne systemy czasu pracy, a także możliwość ustalenia indywidualnego rozkładu (harmonogramu) czasu pracy.
Zasadniczo zarówno rozkład, jak i system czasu pracy obowiązujący wszystkich pracowników u danego pracodawcy ustala się w układzie zbiorowym pracy, regulaminie lub obwieszczeniu. Nie dotyczy to jednak systemów wprowadzanych na wniosek pracownika, m. in. systemu skróconego tygodnia pracy.
Indywidualny rozkład czasu pracy, zgodnie z art. 142 KP, może zostać wprowadzony w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty. Nie jest zatem odrębnym systemem. Pozwala on na wprowadzenie zmian w rozkładzie czasu pracy, które jednak nie mogą naruszać podstawowych zasad wynikających z obowiązującego systemu czasu pracy. Przykładowo pracodawca może ustalić późniejsze lub wcześniejsze godziny rozpoczynania pracy przez danego pracownika czy zmienić wymiar godzin pracy w poszczególnych dniach tygodnia. Indywidualny rozkład czasu pracy jest wprowadzany na mocy porozumienia między stronami stosunku pracy.
System skróconego tygodnia pracy jest odrębnym od podstawowego systemem czasu pracy, który wprowadzany jest na wniosek pracownika w umowie o pracę. Wprowadzenie tego systemu pozwala na odrębne ukształtowanie czasu pracy, obowiązujące nie wszystkich pracowników, ale wyłącznie wnioskodawcę. Zgodnie z art. 143 KP, w systemie tym dopuszczalne jest wykonywanie pracy przez wnioskującego pracownika przez mniej niż pięć dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin. Okres rozliczeniowy w tym systemie nie może przekraczać jednego miesiąca.
Autor: Marta Milej-Krzyształowska Kancelaria Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp. k.