Skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym – wybrane zagadnienia (1)

W artykule zostały przedstawione wybrane zagadnienia dotyczące postępowania kasacyjnego. Przepisy dotyczące skargi kasacyjnej w postępowaniu cywilnym zostały zawarte w art. 398(1) – 398(21) Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.).

Czym jest skarga kasacyjna?

Skarga kasacyjna jest wyjątkowym środkiem odwoławczym kierowanym do Sądu Najwyższego. Można ją wnieść od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie. Może to zrobić strona, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka (art. 398(1) par. 1 K.p.c.).

Co może być podstawą skargi kasacyjnej?

„Zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem, pod pojęciem podstawy skargi kasacyjnej rozumie się zaś konkretne przepisy prawa, które zostały w niej wskazane z jednoczesnym stwierdzeniem, że wydanie wyroku nastąpiło z ich obrazą” [1].

W świetle art. 398(3) par. 1 K.p.c. podstawą skargi kasacyjnej  może być:

1. Naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie

Przykład z orzecznictwa:

 „W skardze kasacyjnej, opartej na podstawie określonej w art. 398(3) § 1 pkt 1 k.p.c., pozwany zarzucił  Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 445 § 1 k.c. przez błędną wykładnię <<co do sum przyznanego zadośćuczynienia, co w konsekwencji doprowadziło do jego wypłaty w rażąco zaniżonej kwocie>>. Powołując się na tak ujętą podstawę kasacyjną wniósł o uchylenie wyroku Sądu  Apelacyjnego  w  części  oddalającej  jego  apelację  w zakresie  żądania podwyższenia zadośćuczynienie  i  wydanie  orzeczenia  co  do  istoty  sprawy uwzględniającego roszczenie zgłoszone z tego tytułu w całości (1.140.000 zł)”.

Zdaniem Sądu Najwyższego „Ocenę zasadności skargi kasacyjnej należy poprzedzić  przypomnieniem, że naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię polega – najkrócej rzecz  ujmując – na  mylnym  zrozumieniu,  a  więc  na  wadliwej  interpretacji  treści normy prawnej wynikającej z przepisu objętego zarzutem naruszenia. (…) Wbrew    odmiennemu zapatrywaniu skarżącego, należne mu zadośćuczynienie pieniężne, określone  przez Sąd Apelacyjny na sumę 600.000 zł, nie może być uznane za rażąco zaniżone, gdyż uwzględnia wszystkie przytoczone wyżej kryteria ustalania jego wysokości – wyrok SN z dnia 12 lipca 2012 r.(sygn. akt I CSK 74/12).

2. Naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

Przykład z orzecznictwa: „(…) ubezpieczony wniósł skargę kasacyjną. Skargę oparto na obydwu podstawach z art. 398³ § 1 k.p.c. (…) Natomiast w ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzucono naruszenia przepisów postępowania,(…) polegające na zaniechaniu ustosunkowania się do wszystkich zarzutów zawartych w apelacji i jej uzasadnieniu, odmowie wiarygodności dokumentom z akt ZUS, zwłaszcza dokumentom Komisji Lekarskiej do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia, będącym podstawą przyznania wnioskodawcy prawa do renty na stałe, zaniechania powołania zespołu biegłych do kompleksowej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, (…)” – wyrok SN z dna 24 marca 2011 r.(sygn. akt I UK 317/10).

Co nie może być podstawą skargi kasacyjnej?

W myśl art. 398(3) par. 3 K.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów „(…) w tym w pierwszej kolejności zarzut naruszenia art. 233 §  1  k.p.c.  [2]  Skarżący  nie  może  więc  podnosić  w skardze kasacyjnej twierdzeń o wadliwości ustalonej w zaskarżonym wyroku podstawy faktycznej oraz twierdzeń kwestionujących  ocenę  wiarygodności  i  mocy  dowodów  na  których  została  ona oparta” – uznał SN w wyroku z dnia 9 grudnia 2009 r. (sygn. akt IV CSK 290/09).

Skarga kasacyjna nie w każdej sprawie

W Postanowieniu z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt III UK 6/8 SN wyjaśnił: „(…) że jako sąd kasacyjny nie jest sądem powszechnym zwykłej, trzeciej instancji, a skarga kasacyjna (…) nie jest środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie (…). (…) Służy ona kontroli prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia”.

W art. 398(2) K.p.c. ustawodawca podał w jakich sprawach skarga kasacyjna jest niedopuszczalna. Skardze kasacyjnej nie podlegają :

• sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych oraz sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż dziesięć tysięcy złotych,
• sprawy o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania,
• sprawy dotyczące kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,
• sprawy rozpoznane w postępowaniu uproszczonym.

Niedopuszczalna jest skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.

Wymagania formalne skargi kasacyjnej

Wymagania formalne skargi kasacyjnej ustawodawca zawarł w art. 398(4) par. 1 K.p.c. Skarga kasacyjna powinna zawierać:

1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części,

2) przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,

3) wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany,

4) wniosek o przyjęcie skargi  do rozpoznania i jego uzasadnienie,

5) w sprawach majątkowych oznaczenie przedmiotu zaskarżenia,

6) dwa odpisy skargi przeznaczone do Sądu Najwyższego oraz dla Prokuratora Generalnego, chyba , że on sam wniósł skargę,

Ważne!

„(…) braki wniesionej skargi kasacyjnej, które dotyczą wymagań określonych w art. 398(4) § 1 k.p.c, mają nieusuwalny charakter” – uznał  SN w Postanowieniu z dnia 6 czerwca 2018 r. (II CSK 48/18).

Termin do wniesienia skargi

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Powyższe wynika z art. 398(5) par. 1 K.p.c.

O tym, czy strona może samodzielnie napisać skargę kasacyjną, czy jest jej potrzebny profesjonalny pełnomocnik napiszemy w kolejnym artykule. 

Podstawa prawna:

– art. 398(1) – art. 398(5) Kodeksu postępowania  cywilnego ( t.j. Dz.U. 2019. 1460)

Objaśnienie:

[1] Wyrok SN z dna 24 marca 2011 r. (sygn. akt I UK 317/10)– (dostęp w dniu 8 września 2020 r.).

[2] Art. 233 par. 1 K.p.c. Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Stan prawny na 8 września 2020 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu