Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego (SN) stanowi środek odwoławczy od wyroku lub postanowienia wydanego przez sąd II instancji. Z art. 398(5) Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej.
Natomiast termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka wynosi sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem – od chwili doręczenia orzeczenia stronie.
Na temat skargi kasacyjnej pisaliśmy w artykule:
Skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym – wybrane zagadnienia (1)
Czy strona może samodzielnie sporządzić i wnieść skargę kasacyjną?
W świetle art. 87(1) par. 1 K.p.c. w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych, a w sprawach własności intelektualnej także przez rzeczników patentowych. Jest to tzw. przymus adwokacko- radcowski.
W uzasadnieniu Postanowienia wydanego w dniu 26 stycznia 2018 r. w sprawie o sygn. akt II CZ 90/17 SN wyjaśnił: „(…) Skarga kasacyjna sporządzona osobiście przez stronę pozbawioną zdolności postulacyjnej jest dotknięta brakiem nieusuwalnym i podlega bez wzywania do uzupełnienia tego braku odrzuceniu na podstawie art. 398(6) § 2 k.p.c., jako niedopuszczalna. (…). Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 kwietnia 2014 r., SK 22/11 (OTK-A 2014 Nr 4, poz. 37) stwierdził, że ze względu na wysoki stopień sformalizowania skargi kasacyjnej, ustawodawca objął ją przymusem adwokacko-radcowskim, nakazując aby była ona sporządzona przez zawodowego pełnomocnika, co ma w zamierzeniu zapobiegać wadliwemu sporządzaniu skarg kasacyjnych”.
Wyjątek stanowi skarga kasacyjna sporządzona przez sędziego, prokuratora, notariusza albo profesora lub doktora habilitowanego nauk prawnych, a także gdy stroną jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, a w sprawach własności intelektualnej rzecznik patentowy (art. 87(1) par. 2 K.p.c.) .
Przykład z orzecznictwa:
„(…) skarga kasacyjna została sporządzona i podpisana osobiście przez Z. J., który nie posiada kwalifikacji wskazanych w przepisie art. 87(1) § 2 k.p.c. (…). Skarga wniesiona bez zachowania wymagania przewidzianego w art. 87(1) § 1 k.p.c. jest zaś niedopuszczalna i jako taka podlega odrzuceniu z mocy art. 398⁶ § 2 k.p.c.” – Postanowienie SN z dnia 30 września 2014 r. (sygn.. akt I UZ 14/14).
Czy ustanowiony wcześniej dla strony pełnomocnik może sporządzić skargę kasacyjną?
Adwokat lub radca prawny ustanowiony dla strony w postępowaniu przed sądem okręgowym nie może reprezentować jej w postępowaniu kasacyjnym.
Z Postanowienia SN z dnia 20 stycznia 2015 r. (sygn. akt V CZ 93/14) wynika, że „(…) postępowanie kasacyjne przed Sądem Najwyższym nie jest kontynuacją wcześniejszych postępowań i dotyczy nowej sprawy wszczętej przez wniesienie skargi kasacyjnej, podczas gdy postępowanie w sprawie kończy się z chwilą uprawomocnienia orzeczenia sądu drugiej instancji. (…) Pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z samego prawa – tj. art. 91 k.p.c. – umocowania do wniesienia skargi kasacyjnej i udziału w postępowaniu kasacyjnym”.
W takiej sytuacji należy złożyć nowy wniosek do sądu II instancji o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym lub samemu poszukać pełnomocnika z wyboru i opłacić go z własnych środków.
Pełnomocnik z urzędu – dla kogo
Zgodnie z art. 117 par. 2 K.p.c. osoba fizyczna, może się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Do niniejszego wniosku osoba fizyczna dołącza oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (art. 117[1] par. 1 K.p.c.). Jego formularz jest dostępny w każdym sądzie oraz na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
W treści wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym podajemy:
- Petitum wniosku: Wnoszę o ustanowienie dla mnie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym od wyroku z dnia ………… w sprawie o sygn. akt ……….. .
- Uzasadnienie wniosku: Wyrokiem z dnia ………………….. w sprawie o sygn. akt ……… Sąd Okręgowy w ……….. oddalił moją apelację. Reprezentujący mnie adwokat z urzędu złożył wniosek o uzasadnienie wyroku. Wyrok z uzasadnieniem został mu doręczony w dniu ……… .
Chcę wnieść skargę kasacyjną od tego wyroku do Sądu Najwyższego. Wiem, że sporządzenie, podpisanie i wniesienie kasacji wymaga udziału profesjonalnego pełnomocnika.
Z powodu mojej trudnej sytuacji finansowej i życiowej nie jestem w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata z wyboru bez uszczerbku koniecznego dla siebie i rodziny.
………………………………………………………. (Należy opisać i udokumentować swoją sytuacje życiową i finansową oraz rodziny z która wnioskodawca zamieszkuje pod wspólnym adresem, podać oraz udokumentować źródła utrzymania i ponoszone wydatki, w tym opłaty, spłaty kredytów lub pożyczek (jeżeli są), koszty lekarstw itp.).
Wobec przedstawionego stanu faktycznego mój wniosek jest uzasadniony.
- Podpis wnioskodawcy
- Załącznik:
- oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania
- dokumenty potwierdzające okoliczności podane we wniosku (np. zaświadczenie lekarskie , zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu).
Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego należy wnieść do sądu II instancji. Powyższy wniosek zgłoszony po raz pierwszy w postępowaniu kasacyjnym sąd przekazuje do rozpoznania sądowi pierwszej instancji, chyba że uzna wniosek za oczywiście uzasadniony (art. 117 par. 6 K.p.c.).
Czy razem z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu można składać wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym?
W przypadku planowanego wniesienia skargi kasacyjnej właściwy byłby najpierw wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, a dopiero po dokonanej przez niego ocenie prawnej dopuszczalności i zasadności skargi kasacyjnej można złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym.
O tym jaki zakres obowiązków ma pełnomocnik strony w postępowaniu kasacyjnym będzie mowa w kolejnym artykule.
Podstawa prawna:
Art. 87(1) , art. 117 par. 2 i par. 6 , art. 117(1) par. 1 , art. 398(5), art. 398(6) par. 2 Kodeksu postępowania cywilnego (t.j. Dz.U.2019.1460)
Stan prawny na dzień 15 września 2020 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu