Stosownie do art. 54 §1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy orzeczenie separacji w sytuacji gdy między małżonkami istnieje wspólność albo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków, powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Zasadą jest, że ustrój ten obowiązuje między małżonkami od dnia, który został oznaczony w wyroku. W konsekwencji można powiedzieć, że w sferze majątkowej orzeczenie separacji ma takie skutki, jak orzeczenie rozwodowe, bowiem ustaje wspólność majątkowa.
Należy pamiętać, że ustrój rozdzielności powstały w wyniku orzeczenia separacji ma charakter przymusowy i pozostaje ustrojem obligatoryjnym przez cały okres separacji. W związku z tym, wyłączona jest możliwość dowolnego kształtowania stosunków majątkowych między małżonkami. W przypadku zarówno separacji jak i rozwodu podział majątku wspólnego w wyroku orzekającym nie jest obligatoryjny.
Po ustaniu wspólności ustawowej (tak w przypadku separacji jak i rozwodu) wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jedno z małżonków nie może żądać zaspokojenia wprost z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku, który był objęty wspólnością, nawet gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka. Taki wierzyciel może żądać zaspokojenia wyłącznie z przedmiotów wchodzących w skład dotychczasowego majątku osobistego „zadłużonego” małżonka, z przedmiotów majątkowych nabytych przez niego po ustaniu wspólności oraz z udziału w majątku, który był objęty wspólnością. W przypadku, gdy wierzyciel domagałby się zaspokojenia z udziału w majątku dotychczas objętego wspólnością, wówczas konieczne stałoby się w pierwszej kolejności zajęcie prawa „zadłużonego” małżonka do żądania podziału majątku wspólnego, a następnie wystąpienia na tej podstawie o podział majątku wspólnego i przeprowadzenie tego podziału, tak by w końcu skierować egzekucję do przedmiotów majątkowych, które przypadły w wyniku podziału majątku „zadłużonemu” małżonkowi.
W przypadku separacji może dojść do jej zniesienia, wówczas z chwilą jej zniesienia powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy chyba, że małżonkowie złożą zgodny wniosek o utrzymaniu między nimi rozdzielności majątkowej. Ponadto, małżonkowie, między którymi powstanie wspólność ustawowa po zniesieniu separacji, mogą ten ustrój zmienić w drodze zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej – tak, jak jest to możliwe w trakcie trwania małżeństwa.
Autor: Jowita Czaplicka, radca prawny
Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna
