Jedną z ciekawszych, a i wysoce przydatnych form rozwiązywania sporów jest bez wątpienia arbitraż. Jest to metoda sądzenia, w której to miejsce bezstronnego sądu jako organu wymiaru sprawiedliwości zajmuje bezstronny ekspert w danej dziedzinie. Arbitraż posiada swoiste cechy, jak i formy, w jakich występuje. W Polsce szczególne miejsce wśród organów, zajmujących się arbitrażem, zajmuje Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej.
Czy arbitraż to rzeczywiście dobre rozwiązanie, które warto wybrać?
Arbitraż niewątpliwie posiada swoje zalety. Jest alternatywą wobec często trwających kilkanaście nawet lat procesów sądowych, powadzonych przez sądy powszechne. Przeprowadzenie postępowania arbitrażowego niejednokrotnie jest związane z mniejszymi kosztami. Za skorzystaniem z arbitrażu jako metody rozwiązania sporu przemawia również fakt, że osoby piastujące funkcję arbitra to zwykle specjaliści w określonej dziedzinie prawa. Na uwagę zasługuje również to, że przystąpienie do arbitrażu dla rozwiązania sporu zawsze jest sformalizowane. To oznacza, że strony, które decydują się na skorzystanie z takiej formy rozwiązania sporu, uprzednio spisują specjalną umowę, która stanowi dokonanie zapisu na rzecz sądu polubownego, jako organu właściwego do rozstrzygnięcia danego sporu. Wobec powyższego, nie ulega wątpliwości, że skorzystanie z postępowania arbitrażowego jest dobrowolnym wyborem stron. Arbitraż prowadzą natomiast osoby o odpowiednim poziomie kompetencji, co jest gwarancją zarówno ich profesjonalizmu działania, jak i obiektywności.
Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej działa już od roku 1950
Arbitraż jako metoda rozwiązywania sporów w Polsce jest już znany od ponad pięćdziesięciu lat. Dokładnie 1 stycznia 1950 roku powołany do istnienia został Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie. Instytucja ta funkcjonuje do dzisiaj jako największa, najprężniej działająca instytucja arbitrażowa w kraju, jak i w tej części kontynentu europejskiego. Ideą utworzenia tego organu było powołanie do życia podmiotu, który będzie obiektywnie rozstrzygał spory gospodarcze. W praktyce jednostka ta obsługuje średnio prawie pół tysiąca spraw rocznie.
Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej załatwia nie tylko sprawy krajowe
Analizując szczegółowo specyfikę działania Sądu Arbitrażowego, należy odnotować, że z pomocy tego organu najczęściej korzystają przedsiębiorcy, którym zależy na możliwie jak najszybszym rozstrzygnięciu sporu, którego są stronami. Podmiot ten ma jednak szeroki zakres rozpoznania spraw. Zatem, prowadzi nie tylko sprawy krajowe, ale i międzynarodowe. Patrząc na charakter jego postępowania, należy zaznaczyć, że jego arbitrowie zarówno przewodniczą rozciągniętym w czasie mediacjom, jak i prowadzą postępowania w trybie przyśpieszonym, wręcz ad hoc. Od natomiast roku 2003 Sąd ten jest również organem właściwym do prowadzenia postępowań arbitrażowych, które bezpośrednio dotyczą wydawania, posługiwania się instrumentami płatniczymi. Na wysokie zainteresowanie korzystaniem z arbitrażu prowadzonego przez ten podmiot przez strony zagraniczne jednoznacznie wskazują statystyki, z których wynika, że nawet 20% spraw prowadzonych przez tę jednostkę to właśnie sprawy (spory) międzynarodowe. Analizowany podmiot aktywnie realizuje w swojej aktywności postulaty arbitrażu międzynarodowego. Świadczy o tym m.in. to, że:
- jest członkiem Federacji Instytucji Arbitrażu Handlowego,
- jest członkiem Międzynarodowej Rady ds. Arbitrażu Handlowego,
- jest członkiem Europejskiej Grupy Arbitrażowej,
- jest członkiem Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) w Paryżu oraz Komitetu Specjalnego przy Europejskiej Komisji Gospodarczej w Genewie.
Za skorzystaniem z pomocy Sądu Arbitrażowego przemawiają przymioty działania arbitrów – dlaczego?
Za skorzystaniem z Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej przemawia oczywiście profesjonalizm działania arbitrów – wybitnych fachowców, najlepszych prawników, jak i szansa na maksymalne skrócenie czasu oczekiwania na rozwiązanie danego sporu. Warto jednak wskazać, że również przemawiają za tym cechy, które posiada, restrykcyjnie przestrzega w swojej działalności każdy arbiter tej instytucji. Cechy te są zapisane w specjalnym Kodeksie Etyki, którym jest każdy arbiter związany. Te cechy to:
- prawość – arbiter postępuje i prowadzi sprawy zgodnie z przyjętymi normami moralnymi, przepisami prawa, w sposób uczciwy,
- bezstronność – arbiter działa obiektywnie, nie powinien uczestniczyć w postępowaniach, gdzie stroną jest podmiot, z którym jest związany, arbiter swoje obowiązki realizuje osobiście,
- niezawisłość – arbiter jest samodzielny w postępowaniu, niedopuszczalne jest, aby wydawał rozstrzygnięcie sporu pod wpływem nacisków,
- uczciwość – arbiter jest związany w swoim zawodzie zakazem reklamowania się, czy wykorzystywania w jakikolwiek sposób pełnionej funkcji do prowadzenia działalności gospodarczej, czy czerpania innych podobnych korzyści,
- poufność – arbiter w toku swojej działalności jest związany tajemnicą,
- wolność – arbiter w toku swojej działalności dysponuje prawem do wolności słowa, pisma zgodnie z obowiązującym prawem,
- godność – arbiter postępuje w sposób nienaruszający godności stron postępowania, posiada zakaz komentowania zachowania stron postępowania, czy działania innych arbitrów,
- rzetelność – arbiter jest zobowiązany do właściwego doprowadzenia sporu do rozwiązania, w szczególności niedopuszczalne jest, aby arbiter odmawiał (bez uzasadnionych podstaw) wydania rozstrzygnięcia w sprawie, czy wykonywania urzędowo mu powierzonych czynności,
- sumienność – arbiter jest zobligowany do ustawicznego doskonalenia swoich kompetencji, kwalifikacji, wiedzy,
- odpowiedzialność – arbiter za swoje działania, w szczególności za naruszenie nimi Kodeksu Etyki Arbitra Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, a nawet może to stanowić podstawę do wyłączenia arbitra z orzekania w sprawie.
Nie budzi zatem wątpliwości fakt, że cechy, jakie musi posiadać arbiter są bezpośrednią gwarancją tego, że będzie działał on profesjonalnie, obiektywnie wobec stron.
Zatem, uznać należy, że Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie stanowi dobrą alternatywę dla rozstrzygania sporów przez sądami powszechnymi, co zwykle trwa bardzo długo. Skorzystanie z arbitrażu nie powinno budzić również obaw gdyż arbitrowie są wybitnymi prawnikami, specjalistami w danej dziedzinie. Do tego w toku swojej działalności są związani restrykcyjnymi zapisami Kodeksu Etyki, co gwarantuje ich właściwe działanie bez szkodzenia stronom postępowania, czy faworyzowania którejkolwiek z nich. Sąd Arbitrażowy obsługuje zarówno sprawy krajowe, ale i te międzynarodowe.
Joanna Jaskiernia – współpracownik portalu