Jakie są prawa i obowiązki Poręczyciela?

W ujęciu potocznym Poręczyciel to ten, kto poręcza, że dana osoba wykona coś terminowo, czy zgodnie z umową. W praktyce gospodarczej instytucja Poręczyciela ma głównie zastosowanie w przypadku udzielania zobowiązań kredytowych. Przy zawieranych umowach kredytowych, Poręczyciel przystępuje do długu obok Kredytobiorcy.

Kim jest Poręczyciel?

Poręczyciel jest stroną umowy, która to zobowiązuje się wobec wierzyciela, czyli udzielającego pożyczki, do spłacenia długu, w przypadku, gdyby dłużnik – pożyczkobiorca nie wywiązał się z tego.

Osoba Poręczyciela wzmacnia odpowiedzialność dłużnika wobec wierzyciela.

Zgodnie z art. 876 § 1 Kodeksu Cywilnego Poręczyciel zobowiązuje się do wykonania zobowiązania wobec wierzyciela w przypadku, gdy dłużnik nie był w stanie wykonać treści umowy. Oświadczenie składane przez Poręczyciela musi być złożone na piśmie, inaczej nie będzie ważne.

Przykład. Gdy dochodzi do zawarcia umowy kredytowej między Bankiem a Kredytobiorcą, w treści tej umowy kredytowej również może być zawarty zapis o ustanowieniu Poręczyciela. Poręczyciel jako strona również jest zobligowany podpisać umowę kredytową, której integralną częścią jest właśnie zapis o ustanowieniu go Poręczycielem. W sytuacji, gdy Kredytobiorca nie będzie spłacał terminowo zobowiązania Kredytowego, w szczególności będą kierowane do niego pisemne wezwania do zapłaty czy pisma informujące o wypowiedzeniu umowy kredytowej, te również będzie zwykle otrzymywał Poręczyciel. Wierzyciel będzie również uprawniony do wezwania Poręczyciela, celem spłaty zobowiązania kredytowego, gdy Kredytobiorca nie będzie w stanie – chyba, że co innego np. kolejność powołania Poręczyciela do spłaty długu umownie ustalono.

Warto również zaznaczyć w tym miejscu, że ustanowienie Poręczyciela przy zawieranej umowie kredytowej między Bankiem, a Klientem, chroni Bank na wypadek niewypłacalności Klienta Banku, ale również i naturalnie podwyższa zdolność, wiarygodność kredytową osoby, aplikującej o dane zobowiązanie kredytowe.

Jakie są prawa Poręczyciela?

Poręczyciel ma prawo do takiego konstruowania umowy, by w jak najszerszym stopniu zabezpieczyć się przed niekorzystnymi dla niego zdarzeniami, może to zrobić zastrzegając warunki dla ważności umowy. Osoba, która poręcza, ma prawo w terminie 6 miesięcy od daty zawarcia umowy poręczenia, żądać od wierzyciela wezwania dłużnika do spłaty długu, bądź w najbliższym terminie do dokonania wypowiedzenia umowy. Poręczycielowi przysługują także liczne zarzuty, takie same jak dłużnikowi. Może on podnieść zarzut zaspokojenia wierzyciela, zarzut przedawnienia wierzytelności.

Decydując się na podpisanie poręczenia, powinniśmy zadbać o to, aby jego warunki były dla nas jak najbardziej korzystne. Ograniczajmy ryzyko. Należy zatem przy pisemnym ustanowieniu poręczenia:

• wprowadzić zapis, ograniczający kwotę, za którą odpowiadamy np. do części długu lub do długu bez należności ubocznych (jak np. odsetki karne),

Przykład. W umowie kredytowej wprowadzony jest zapis, że Poręczyciel będzie odpowiadać za spłatę zobowiązania Kredytobiorcy w części ograniczonej tylko do wysokości udzielonego kapitału kredytu, natomiast Poręczyciel nie będzie odpowiadać już za część długu w postaci odsetek umownych, odsetek karnych czy innych kosztów obsługi zobowiązania kredytowego.

• wprowadzić zapis, uprawniający Poręczyciela do tego, aby był na bieżąco informowany o tym, gdy dłużnik będzie opóźniał się w spłacie zobowiązania.

Przykład. W umowie kredytowej jest wprowadzony zapis, że Poręczyciel będzie uzyskiwał wszelaką korespondencję z Banku w sprawie zobowiązania kredytowego, za spłatę którego przez dłużnika udziela poręczenia

• wprowadzić zapis ograniczający sytuacje, w których Poręczyciel może być powołany do spłaty zobowiązania w miejsce właściwego dłużnika

Przykład. W umowie kredytu jest zapis, że Poręczyciel będzie powołany do spłaty zobowiązania tylko wtedy, gdy wszystkie toki windykacji, egzekucji okażą się bezskuteczne, celem wyegzekwowania spłaty od Kredytobiorcy.

Jakie są obowiązki Poręczyciela?

Poręczyciel prócz praw, ma także obowiązki. Udzielając poręczenia, odpowiada osobiście przed wierzycielem, ale również ma obowiązek świadczyć na rzecz wierzyciela. Poręczyciel nie spełnia świadczenia dłużnika, ale własne. Poręczyciel odpowiada za świadczenie pierwotne oraz za skutki braku wywiązania się z umowy przez dłużnika – odsetki, kary umowne – chyba, że co innego zostanie ustalone poprzez wprowadzenie dodatkowych klauzul np. do umowy kredytowej w aspekcie poręczenia.

Kiedy w praktyce stosuje się poręczenie?

W codziennym życiu spotykamy się z dwoma głównymi rodzajami poręczenia. Pierwszym z nich jest poręczenie przy udzielaniu pożyczki w instytucji finansowej (Bank). Drugim rodzajem poręczenia jest poręczenie wekslowe, tak zwany „aval”. Weksel jest dokumentem, w którym stwierdza się, że osoba wystawiająca weksel i podpisująca go, zobowiązuje się do wypłacenia określonej sumy pieniężnej posiadaczowi weksla w odpowiednim czasie. Poręczenie musi wskazywać, za kogo je dano. W przypadku braku takiego sformułowania uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę czeku wekslowego.

Wady i zalety poręczenia

Przede wszystkim umowa poręczenia jest korzystna dla wierzyciela i dłużnika:

• Wierzyciel poprzez zawarcie umowy poręczenia zyskuje większą pewność, co do braku utraty przedmiotu pożyczki i tego, że rzeczywiście odzyska to, co pożycza,
• Pożyczkobiorca zwiększa w ten sposób swoją zdolność kredytową oraz wiarygodność co do tego, że spłaci co uzyska.

Wady poręczenia są najbardziej widoczne w przypadku pozycji Poręczyciela. Dlaczego? Przyjmuje on na siebie odpowiedzialność za spłatę zobowiązania, z którego realnie nic nie uzyskał, zobowiązuje się do „wykonania zobowiązania za kogoś, kto z tym sobie nie poradził samodzielnie”. Poza tym, Poręczyciel widnieje zawsze przy danym zobowiązaniu kredytowym w bazach zewnętrznych, np. Biurze Informacji Kredytowej S.A. Kiedy dłużnik nieterminowo reguluje raty kredytu, niestety dane te są również raportowane w kontekście Poręczyciela i negatywnie wpływają na jego scoring kredytowy.

Podsumowanie

Bycie Poręczycielem to przyjęcie na siebie ryzyka, że będzie się w przyszłości spłacało za danego dłużnika dług, czy wykonywało za niego określone zobowiązanie. Trudno doszukać się wartości dodanej poręczenia dla samego Poręczyciela. Zdecydowanie jest to instytucja, która chroni dłużnika (podnosi jego wiarygodność, że dojdzie do skutecznego spłacenia jego długu), jak i wierzyciela (że poza dłużnikiem będzie mógł również występować do Poręczyciela o spłatę zobowiązania). Bycie Poręczycielem ma niestety szereg konsekwencji prawnych oraz finansowych.

Joanna Jaskiernia – współpracownik Portalu