Artykuł przedstawia zakres umocowania do działania Rzecznika Praw Obywatelskich. W pierwszej części artykułu została omówiona procedura wnoszenia skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich przez osoby, których prawa i wolności zostały naruszone działaniem organów władzy publicznej np. sądów, prokuratury, publicznej służby zdrowia, szkół i szkół wyższych, policji, urzędów.
Zakres działania Rzecznika Praw Obywatelskich
Zakres działania Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) określa Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn.: Dz.U.2017.958).
Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) jawi się jako niezależny organ państwowy, który kontroluje działanie organów władzy publicznej w zakresie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innych aktach normatywnych.
Przede wszystkim RPO ustala „czy na skutek działania lub zaniechania organów władzy publicznej nie nastąpiło naruszenie prawa, zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej oraz czy nie doszło do aktów dyskryminacji. Monitoruje wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych”.[1]
Statystycznie w sprawach kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 r. „dominowała problematyka prawa karnego (22,3% spraw), prawa karnego wykonawczego (20,9% spraw), prawa cywilnego (18,7% spraw), prawa administracyjnego i gospodarczego (14,5% spraw) oraz prawa pracy i zabezpieczenia społecznego (12,4% spraw)”. [2]
Wnoszenie skarg
Zgodnie z art. 80 Konstytucji RP z 1997 r. każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do RPO z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Co istotne, biuro Rzecznika Praw Obywatelskich nie zajmuje się sporami pomiędzy osobami fizycznymi (np. spory sąsiedzkie), ani też sporami pomiędzy osobami fizycznymi a spółkami handlowymi oraz nie rozstrzyga spraw, które toczą się aktualnie w sądzie.
Skargę do RPO możemy wnieść m.in. gdy:
- nie zgadzamy się z decyzją administracyjną wydaną przez urząd miasta lub urząd gminy albo organ rentowy, a droga odwoławcza została wykorzystana,
- nie zgadzamy się z orzeczeniem sądu np. oddaleniem przez sąd rejonowy skargi na czynności komornika,
- nie zgadzamy się z odmową policji w sprawie przestępstwa ściganego na wniosek pokrzywdzonego,[3]
- zostały naruszone zasady równego traktowania i praw osób niepełnosprawnych (np. wagon w pociągu dalekobieżnym nie był dostosowany dla osoby poruszającej się na wózku),
- nastąpiła zdaniem skarżącego nieuzasadniona odmowa wypłacenia świadczenia z programu „Rodzina 500+”,
- wystąpiły problemy z bankiem (kredyty, poręczenia kredytów). [4]
Skargi można składać za pośrednictwem poczty tradycyjnej (list polecony), pocztą elektroniczną za pomocą formularza elektronicznego, lub osobiście w Biurze RPO w Warszawie lub w Biurze Pełnomocnika Terenowego RPO w Katowicach, Gdańsku i Wrocławiu. [5]
Co istotne, osoby głuche mogą złożyć wniosek w języku migowym lub w systemie językowo migowym albo przesłać swoją wypowiedź na płycie CD do Biura RPO w Warszawie. [6]
Skarga jest wolna od opłat.
Treść skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich – co powinna zawierać
Skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich powinna zawierać:
1) miejsce i datę jej sporządzenia,
2) oznaczenie wnoszącego skargę (imię, nazwisko, PESEL, adres)
3) oznaczenie RPO ( imię i nazwisko Rzecznika, miejsce i adres jego siedziby),
4) tytuł skargi: Skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich
5) treść skargi,
6) udokumentowanie okoliczności w opisywanej skardze,
7) podpis osoby wnoszącej skargę ( albo podpis pełnomocnika wraz z dokumentem z którego wynika umocowanie ).
W treści skargi należy :
a) podać podstawę wniesienia skargi – art. 80 Konstytucji RP
b) określić jaka instytucja, kiedy i w jaki sposób naruszyła prawa wnoszącego skargę,
c) opisać na czym polegało naruszenie praw osoby skarżącej,
d) udokumentować okoliczności opisane w skardze poprzez dołączenie dokumentów np. kserokopii pism wnoszonych do instytucji, kserokopie odpowiedzi na niniejsze pisma, kserokopie wyroków sądowych, zdjęcia, nagrania dźwięku i obrazu,
e) poprosić Rzecznika np. o objęcie nadzorem instytucji podanej w opisywanej sprawie lub o podjęcie czynności przewidzianych w Ustawie o RPO.
Po otrzymaniu skargi Biuro RPO analizuje jej treść pod kątem naruszenia praw skarżącego przez organy władzy publicznej. Biuro Rzecznika nie pozostawia żadnej skargi bez odpowiedzi.
Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich – www.rpo.gov.pl
Objaśnienie:
[1] Czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich? https://www.rpo.gov.pl/pl/content/dzialalnosc-rzecznika-praw-obywatelskich (dostęp w dniu 15 stycznia 2018 r.)
[2] Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2016 r. https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Informacja%20RPO%202016%20do%20druku.pdf (dostęp w dniu 15 stycznia 2018 r.)
[3] Przykłady przestępstw ściganych na wniosek: stalking (art. 190a K.k.), przestępstwo niealimentacji (ar. 209 K.k.), kradzież na szkodę osoby najbliższej(art. 278 K.k.), kradzież z włamaniem na szkodę osoby najbliższej (art. 279 K.k.)
[4] Interwencje RPO w sprawach indywidualnych – https://www.rpo.gov.pl/pl/sprawa/interwencje-rpo (dostęp w dniu 15 stycznia 2018 r.)
[5] Złożenie wniosku do Rzecznika Praw Obywatelskich – https://www.rpo.gov.pl/content/zlozenie-wniosku-do-rzecznika-praw-obywatelskich (dostęp w dniu 15 stycznia 2018 r.)
[6] Złóż wniosek w języku migowym – https://www.rpo.gov.pl/pl/content/zloz-wniosek-0 (dostęp w dniu 15 stycznia 2017 r.)
Stan prawny na 15 stycznia 2018 r.
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Jeżeli macie Państwo pytania, dotyczące treści powyższego artykułu zapraszamy do skorzystania z porad, naszej Kancelarii https://lexagit.pl/porady-prawne/
