Dzisiejszy świat funkcjonuje opierając się na pożyczkach. Każdy z Nas zna przynajmniej jedną osobę, która zaciągnęła pożyczkę w banku na określony cel lub spłaca pożyczkę w instytucji para-bankowej tzw. „chwilówkę”. Nie wszyscy jednak dłużnicy są świadomi tego, że nawet najdrobniejsze opóźnienie w spłacie ich zobowiązania jest raportowane do specjalnych baz zewnętrznych, a jego odnotowanie może negatywnie wpłynąć na późniejszych etapach na zweryfikowanie zdolności kredytowej takiej osoby.
Jakie rachunki Banki raportują do baz zewnętrznych?
Banki są zobligowane do raportowania danych o rachunkach kredytowych swoich Klientów do baz zewnętrznych z oczywistego powodu. Zaraportowane dane w taki sposób są kolejno źródłem wiarygodnym informacji finansowej, korzystają z niego także inne banki, gdy dany Klient ubiega się o kolejne produkty finansowe.
Gdyby nie było prowadzone takie raportowanie, implikowałoby to ryzyko, że dana osoba będzie posiadała szereg zobowiązań w różnych instytucjach bankowych, a te nie będą mieć rzeczywistego obrazu sytuacji finansowej, zadłużenia danej osoby.
Rodzajowo banki do baz zewnętrznych przekazują najczęściej dane o historii spłaty, obsługi rachunków takich jak:
- Rachunki kredytowe, służące do obsługi pożyczek i kredytów,
- Rachunki kart kredytowych,
- Rachunki limitów kredytowych.
Banki raportują dane o rachunkach kredytowych Klientów do kilku baz…….
Przed udzieleniem Klientowi kredytu instytucje finansowe zasięgają informacji w kilku bazach, aby dowiedzieć się czy potencjalny Kredytobiorca jest wypłacalny i czy można mu zaproponować umowę pożyczki. W Polsce istnieje kilka rejestrów notujących informacje o Kredytobiorcach. Są to:
- Biuro Informacji Kredytowej S.A. („BIK S.A.”),
- Biuro Informacji Gospodarczej („BIG” _)
- Krajowy Rejestr Długów („KRD”),
- ERIF Biuro Informacji Gospodarczej („ERIF”),
- Ogólnopolski System „Bankowy Rejestr” („BR”).
BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ S.A.
BIK jest przedsiębiorstwem, którego założycielami byli Związek Banków Polskich i banki prywatne. Zadaniem tej spółki jest zgromadzanie i udostępniania danych o historii kredytowej Klientów banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych (SKOK) oraz instytucji para bankowych. Dane służą do stworzenia historii kredytowej oraz podniesienia lub obniżenia wiarygodności Klienta wobec instytucji udzielającej kredytu. BIK stworzył narzędzie o nazwie scoring kredytowy. Jest on metodą oceny podmiotu starającego się o udzielenie pożyczki. Zatem, zadaniem BIK jest również wystawianie oceny scoringowej danej osobie na podstawie historii obsługi jej dotychczasowych zobowiązań kredytowych. Co ciekawe, ten scoring BIK jest traktowany jako wiążący, uwzględniany w procesie weryfikowania wniosków kredytowych Klientów Banku. Im więcej punktów otrzyma dany podmiot, tym większa jest jego wiarygodność. Ocena ma charakter ostateczny, polega na porównywaniu profilu Klienta z Klientami, którzy już otrzymali pożyczkę. Ocena waha się od 192 punktów do 631. Dane, które wpływają na ocenę, to:
- jakość kredytu,
- aktywność w zaciąganiu zobowiązań kredytowych,
- wykorzystanie limitów kredytowych,
- oraz częstotliwość ubiegania się podmiotu o pożyczki.
Do BIK S.A. instytucje bankowe są zobligowane do raportowania danych o spłacie danych produktów kredytowych przez Klienta zgodnie ze stanem faktycznym, czyli nawet 1- dniowe opóźnienie w spłacie zobowiązania musi być odnotowane. Jeśli dany Klient Banku spłacił swoje zobowiązanie kredytowe, a w trakcie spłaty nie odnotowano opóźnienia powyżej 60 dni, może skorzystać z prawa do tego, aby jego już spłacony rachunek kredytowy nie był w bazie widoczny, czyli został przeniesiony do jej części statystycznej. Wówczas weryfikujące go w przyszłości instytucje bankowe nie będą widzieć tego zobowiązania.
BIURO INFORMACJI GOSPODARCZEJ
BIG jest instytucją, której celem jest gromadzenie, przechowanie, danych o dłużnikach nierzetelnie wywiązujących się ze zobowiązań. Informacje do biura przekazują podmioty, które zawarły z nim odpowiednią umowę. Pozytywne informacje zgromadzone w zasobach biura wpływają korzystnie na warunki umów między podmiotem umieszczonym w bazie a różnego rodzaju dostawcami dóbr i usług. Podstawą działalności BIG jest ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych z 9 kwietnia 2010 roku. W Polsce działa kilka BIG-ów: ERIF BIG, BIG InfoMonitor, KRD BIG, Krajowy BIG. Wszystkie te biura działają pod ścisłym nadzorem Ministra Rozwoju. W BIG-u możliwe jest sprawdzenie danych. Przedsiębiorca może bez ograniczeń sprawdzić rzetelność innego przedsiębiorcy oraz konsumenta, po uzyskaniu od niego pisemnej zgody. Możliwe jest także sprawdzenie danych przez konsumenta. W pierwszym wypadku może on sprawdzić dowolnego przedsiębiorcę bez ograniczeń lub samego siebie bez wnoszenia opłat raz na 6 miesięcy.
KRAJOWY REJESTR DŁUGÓW
KRD jest pierwszym polskim biurem informacji gospodarczej. Ten rejestr powstał w 2003 roku. Zajmuje się gromadzeniem danych o przedsiębiorstwach i konsumentach w związku z wywiązywaniem się ze zobowiązań. Informacje przekazują do biura gminy oraz osoby fizyczne posiadające tytuł wykonawczy zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Biuro corocznie publikuje statystki dotyczące zadłużenia we wszystkich sektorach gospodarki polskiej. W praktyce nie wszystkie instytucje bankowe decydują się na przekazywanie do KRD informacji o swoich dłużnikach.
ERIF BIURO INFORMACJI GOSPODARCZEJ
ERIF jest kolejnym podmiotem zajmującym się gromadzeniem informacji kredytowych. ERIF prowadzi system wymiany informacji finansowej zawierający dane o zobowiązaniach konsumentów i podmiotów gospodarczych. Znajdują się w nim wpisy dotyczące zarówno nieterminowo regulowanych płatności, jak i informacje o rzetelnych podmiotach i konsumentach regulujących swoje zobowiązania na czas. Prowadzone są dwa rodzaje informacji: pozytywne i negatywne. Pozytywne są o konsumentach i przedsiębiorstwach które terminowo regulują należności, przekazywane są przez wierzyciela. Informacja taka zawiera np. walutę transakcji czy dacie uregulowania zobowiązania. Negatywne informacje to dane o zadłużonych osobach i firmach. Posługiwanie się tym rejestrem jest szczególnie powszechne w przypadku instytucji parabankowych, te często informują swoich Klientów, opóźniających się ze spłaceniem pożyczki – chwilówki, że niebawem zostanie umieszczony w ich kontekście negatywny wpis w ERIF – jak można wyczytać z informacji zamieszczonych na forach przez Klientów takich podmiotów.
OGÓLNOPOLSKI SYSTEM BANKOWY REJESTR
Jest to system działający on-line wykorzystywany w ramach badania zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt. System umożliwia wymianę informacji, w przypadku Klientów, którzy zalegają 200 zł jako konsumenci oraz 500 zł w przypadku przedsiębiorców. Liczba klientów wpisanych do tego rejestru na chwilę obecną wynosi ponad 2 miliony osób. Informacje w bazie aktualizowane są raz dziennie. Za pośrednictwem tego systemu Banki wymieniają się informacjami o Klientach, których zobowiązania zostały zakwalifikowane – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków – do należności „wątpliwych” bądź „straconych”. Banki w praktyce są podmiotami najaktywniej korzystającymi z tej bazy i przekazującymi tam informacje o swoich Klientach.
Dlaczego ważne jest, aby nie trafić jako nieterminowy dłużnik do ww. biur?
Konsekwencje wpisania dłużnika do jednego z biur informacji kredytowej są zdecydowanie poważne, zwłaszcza, jeśli planuje w przyszłości ubiegać się o kolejne produkty kredytowe w instytucjach bankowych. Jednostka widniejąca w jednym z ww. biur jako nierzetelny dłużnik przede wszystkim:
- będzie miała obniżony wynik oceny punktowej w scoringu BIK S.A.,
- będzie klasyfikowana jako Klient o ograniczonej wiarygodności kredytowej w trakcie oceny jego zdolności kredytowej przez instytucje bankowe,
- w przypadku wielu polityk wewnętrznych i metodyk udzielania zobowiązań kredytowych, Wniosek Klienta, u którego zweryfikowano w bazie zewnętrznej występowanie poważnych opóźnień w spłacie zobowiązań kredytowych – jest odrzucany.
Do BIK S.A. trafia nie tylko sam dłużnik – a kto jeszcze?
Trafienie do bazy zewnętrznej wydaje się, że dotyczy tylko samego dłużnika. Okazuje się, że jednak nie. W sytuacji, gdy główny Kredytobiorca, miał jednak Poręczyciela, niestety Poręczyciel również widnieje przy danym zobowiązaniu kredytowym w bazie BIK S.A. Zatem, raportowane do tej bazy informacje o zaległości w spłacie zobowiązania również są prezentowane w kontekście poręczyciela. Co więcej, jeśli dłużnik zawarł z Bankiem ugodę w sprawie spłaty zobowiązania kredytowego, czy nawet została wydana wobec niego pozytywna decyzja restrukturyzacyjna, to również nie daje podstawy np. do skorygowania przekazanych danych o rzeczywistym opóźnieniu w spłacie zobowiązania kredytowego.
Podsumowując, należy stwierdzić, że stworzenie specjalnych baz zewnętrznych, do których raportowane są dane o spłacanych przez ludzi zobowiązaniach kredytowych jest działaniem racjonalnym. Chroni to bowiem instytucje bankowe na wypadek udzielania kredytów osobom już wysoce zadłużonym, nie radzącym sobie ze spłatą posiadanych zobowiązań kredytowych. Dzięki tymże bazom dostępne są wiarygodne informacje o tym, jaka dana osoba realnie radzi sobie ze spłatą kredytów, czy kart kredytowych, posiadanych limitów.
Joanna Jaskiernia – współpracownik Portalu
