Mimo, że nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej weszła w życie już 7 marca bieżącego roku, nie wszyscy orientują się, jakie zmiany wprowadziła. Zmieniły się między innymi przepisy dotyczące kontroli przedsiębiorców przez różnego rodzaju inspekcje, w tym również inspekcję pracy.
Wspomniana nowelizacja zmieniła m.in. przepisy dotyczące procedury kontrolowania przedsiębiorców, poprzez ograniczenie czasu trwania kontroli oraz zakazanie prowadzenia w tym samym czasie kontroli przez różne organy. Nowelizacja miała na celu przede wszystkim ułatwienie przedsiębiorcom prowadzenia działalności gospodarczej, przez wyeliminowanie „uporczywego” i nieoczekiwanego kontrolowania przedsiębiorców przez różnego rodzaju organy kontroli.
Artykuł 77 w ust. 1 ww. ustawy stanowi, iż kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców przeprowadzana jest na zasadach określonych w niniejszej ustawie, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo z ratyfikowanych umów międzynarodowych. W zakresie nieuregulowanym w powyższej ustawie, należy stosować przepisy ustaw szczególnych – przykładowo ustawę o Państwowej Inspekcji Pracy.
Inspekcja pracy – tak jak pozostałe organy kontroli – jest zobligowana do przeprowadzania kontroli zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. O zgodności owych dwóch ustaw świadczy art. 24 ust. 4 ustawy o PIP stanowiący, że upoważnienie do przeprowadzania kontroli u przedsiębiorcy powinno zawierać m.in. wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli. Mając powyższe na uwadze należy zauważyć, że co do zasady kontrola inspekcji pracy nie może być wszczęta ad hoc, bez uprzedzenia przedsiębiorcy.
Warto mieć na uwadze, że ustawa o PIP zawiera także szereg przepisów regulujących przeprowadzanie kontroli. Istnieją pewne odstępstwa, na podstawie których inspektorzy pracy mogą przeprowadzić kontrolę bez wcześniejszego uprzedzenia przedsiębiorcy, jedynie na podstawie legitymacji służbowej. Niemniej jednak należy zaznaczyć, iż owe kontrole powinny być przeprowadzane tylko wyjątkowo, w sytuacji kiedy okoliczności faktyczne będą dostatecznie uzasadniały niezwłoczne ich przeprowadzenie (np. kontrola legalności zatrudnienia oraz pracy wykonywanej przez cudzoziemców). Trzeba pamiętać, że także w takim przypadku inspektorzy pracy są zobligowani do przedstawienia kontrolowanemu przedsiębiorcy niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, dokumentu upoważniającego do przeprowadzenia kontroli. Owe upoważnienie może zostać wydane przez Głównego Inspektora Pracy, bądź jego zastępców, a także przez okręgowych inspektorów pracy i ich zastępców – art. 24 ust. 6 i 7 ustawy o PIP.
Autor: Wojciech Ostrowski, radca prawny, wspólnik w Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza
