Jak przebiega egzekucja z ruchomości?

W poprzednim artykule pt. Egzekucja świadczeń pieniężnych wskazaliśmy na kilka podstawowych informacji w zakresie egzekucji z ruchomości. Dzisiaj więcej szczegółów na ten tematy.

Przebieg egzekucji z ruchomości

Egzekucja z ruchomości przebiega w dwóch etapach. Pierwszym etapem egzekucji jest zajęcie ruchomości, a drugim etapem jest sprzedaż ruchomości.

W aktualnym stanie prawnym sprzedaż ruchomości może nastąpić albo w trybie licytacji „tradycyjnej” uregulowanej w przepisach art. 864 – 879 k.p.c. albo w drodze licytacji elektronicznej uregulowanej w przepisach art. 879¹  – 879¹¹ k.p.c.

Zajęcie ruchomości

Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie.

Komornik wybrany przez wierzyciela oraz komornik, który wszczął egzekucję z niektórych ruchomości dłużnika, i który na tej podstawie jest właściwy do przeprowadzenia egzekucji z pozostałych ruchomości dłużnika, chociażby znajdowały się w okręgu innego sądu, po dokonaniu zajęcia ruchomości ma obowiązek zawiadomić o zajęciu komornika działającego przy sądzie rejonowym, w którego okręgu znajdują ruchomości w chwili zajęcia, przesyłając odpis protokołu zajęcia ruchomości.

Jakie ruchomości podlegają zajęciu?

Komornik powinien zająć tylko te ruchomości, które są potrzebne do zaspokojenia należności i kosztów egzekucyjnych. Nie należy zajmować więcej ruchomości ponad te, których spieniężenie (sprzedaż) w zupełności wystarczy do pełnego zaspokojenia roszczeń wierzyciela.

Komornik może zająć ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć, ale tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika, oraz w wypadkach wskazanych w ustawie. Jednakże w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej dopuszczalne jest zajęcie ruchomości na zasadach przewidzianych w przepisach o egzekucji administracyjnej (art. 845 § 2 k.p.c.).

W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba że przedstawi ona dowód, że ruchomości są jej własnością.

„Władanie” rzeczą, czyli co?

W rozumieniu przepisu art. 845 k.p.c. przez władanie ruchomością rozumieć należy każdorazowo jej posiadanie (zarówno samoistne, jak i zależne – bez znaczenia jest rodzaj stosunku prawnego, z którego wypływa uprawnienie do posiadania rzeczy), jednakże nie tylko.

Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy (w tym ruchomości) jest zarówno ten kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

W związku z tym możliwa jest sytuacja, w której komornik dokona zajęcia rzeczy nie będących własnością dłużnika, a jedynie pozostających w jego faktycznym władaniu (posiadaniu), gdyż komornik jako organ egzekucyjny (czyli jedynie wykonawczy) pozbawiony jest prawa rozstrzygania o prawie własności przysługującym względem rzeczy.

Dlatego dłużnik, pod rygorem odpowiedzialności za szkodę, przy zajęciu, a jeżeli jest nieobecny – niezwłocznie po otrzymaniu odpisu protokołu zajęcia, ma obowiązek wskazać komornikowi ruchomości znajdujące się w jego władaniu, do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji, z podaniem adresów tych osób, oraz powiadamia komornika o wcześniejszych zajęciach tej samej rzeczy dokonanych przez organy egzekucyjne, z podaniem daty tych zajęć i wysokości należności, na poczet których te zajęcia zostały dokonane. Komornik jest obowiązany do zawiadomienia o zajęciu ruchomości osoby wskazane przez dłużnika (art. 847 § 2 k.p.c.).

Wierzyciel może żądać, aby zajęcie nastąpiło w jego obecności. W tym wypadku komornik zawiadomi go o terminie, w którym zajęcie ma być dokonane. Jeżeli wierzyciel nie stawi się w wyznaczonym terminie, komornik dokona zajęcia w jego nieobecności. Jeżeli komornik bez zawiadomienia wierzyciela dokonał zajęcia w jego nieobecności, wierzyciel może żądać sprawdzenia zajęcia z jego udziałem.

W kolejnym artykule dalsze informacje na temat procedury zajęcia ruchomości oraz skutków zajęcia ruchomości.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu