Jak wynika z przepisów Kodeksu cywilnego prokura stanowi formę pełnomocnictwa udzielonego przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 1091 K.c.).
Najczęściej praktycznie spotyka się prokurentów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością czy też w spółkach akcyjnych, choć oczywiście mogą ich także ustanowić spółki osobowe. Funkcja prokurenta polega zasadniczo na reprezentowaniu podmiotu przy podpisywaniu umów choć nie tylko, aczkolwiek zaznaczyć trzeba, że zgodnie z treścią art. 1093 K.c. „Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności”.
Generalnie ustanowienie prokurenta jest pożądane w tych przypadkach, gdy z przyczyn np. wyjazdów, nieobecności członków zarządu spółek kapitałowych czy wspólników spółek osobowych – mogłyby powstać problemy z reprezentacją podmiotu czy podejmowaniem decyzji.
Ostatnio tematem składek na ZUS od wynagrodzeń prokurentów zajmował się Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku. Ww. organ w dniu 26 września 2014 r. w sprawie o sygn. DI/100000/43/1096/2014 wskazał, że powołanie – bezumowne powierzenie pełnienia funkcji prokurenta – na podstawie tylko uchwały zarządu – nie stanowi samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia. W związku z tym wynagrodzenie jakie uzyskiwał będzie prokurent za pełnienie swojej funkcji nie będzie podlegało obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Prokura jest bowiem pewnym szczególnym rodzajem pełnomocnictwa i nie rodzi obowiązków przewidzianych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Organ potwierdził w szczególności stanowisko wnioskodawcy, który wskazywał, że „Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art.8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Natomiast, zgodnie z art. 8 za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Przepis art. 8 ust. 2a ustawy stanowi, iż za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. (…). W opinii wnioskodawcy, w świetle przedstawionego wyżej stanu faktycznego wynika, że prokurent wykonuje swoje zadania wyłącznie na podstawie uchwały zarządu, nie można zatem zaliczyć go do kręgu ubezpieczonych, wymienionych w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 5 marca 2008 r. (III Aua 651/07) stwierdził, iż „prokura stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie skutkuje obowiązkami przewidzianymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych”.
Podsumowując, w przypadku powołania w spółce prokurenta i ustalenia dla niego w formie uchwały stosownego wynagrodzenia – świadczenia wypłacane prokurentowi na tej podstawie nie będą podlegały – w świetle wydanej interpretacji – składkom na ubezpieczenia społeczne w oparciu o Ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych.
GM.
