Prawo spadkowe: zapis windykacyjny

11 listopada 2011

882

Czym jest zapis windykacyjny? Czy usprawni procesy spadkowe? Ile średnio toczą się skomplikowane sprawy spadkowe, w których spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia? Czy nowelizacja prawa coś zmieni?

Zapis windykacyjny to nowa instytucja prawa spadkowego, która ma w swoim głównym założeniu w sposób „dokładniejszy” realizować wolę spadkobiercy w zakresie rozporządzenia przedmiotami należącymi do spadku. Dotychczas w systemie prawa polskiego wola zmarłego przeznaczająca danym osobom ściśle określone rzeczy lub prawa jest traktowana wyłącznie jako wskazówka co do podziału spadku. Obecnie jeżeli zapisobierca przyjmie zapis windykacyjny to staje się ona automatycznie właścicielem rzeczy, a nie jedynie wierzycielem osoby zobowiązanej do wykonania zapisu, jak ma to miejsce w przypadku zapisu zwykłego.

Skomplikowane sprawy spadkowe mogą toczyć się kilka a nawet kilkanaście lat, a czas ich trwania jest bardzo często spowodowany sporami między spadkobiercami, a nawet ich złą wolą polegająca na celowym przedłużaniu postępowania spadkowego. Dotyczy to w szczególności spraw związanych z podziałem majątku spadkowego.
Trudno twierdzić, że zapis windykacyjny na pewno usprawni procesy spadkowe. W zasadzie jest to instytucja, z której spadkodawca może lecz nie musi skorzystać. Nie ma więc ona wpływu na postępowanie spadkowe w przypadku gdy spadkodawca nie zdecyduje na zapis windykacyjny. Natomiast w przypadku skorzystania z instytucji zapisu windykacyjnego postępowanie spadkowe w pewnych przypadkach może zakończyć się szybciej bowiem zapisobierca może dochodzić swoich praw w oparciu o przepisy prawnorzeczowe (jest bowiem właścicielem rzeczy w chwili otwarcia spadku), a ponadto automatycznie ogranicza się zawartość schedy spadkowej i w konsekwencji ewentualny zakres sporu między osobami do niej uprawnionymi. Regulacja ta więc z pewnością ułatwia życie zapisobiercy i spadkodawcy. Natomiast z punktu widzenia całego prawa spadkowego zapis windykacyjny jest dodatkową instytucją, którą trzeba będzie wziąć pod uwagę w postępowaniu spadkowym co może w pewnych sytuacjach nawet ten proces wydłużyć. Zapis windykacyjny nie upraszcza samego postępowania, bo nie to było jego założeniem, lecz stanowi dodatkową instytucję prawa spadkowego, która w swym założeniu ma w sposób dokładniejszy i z założenia szybszy przekazać przedmiot spadkowy zapisobiercy.
Niewątpliwie wprowadzenie zapisu windykacyjnego zmieni wiele bowiem umożliwi pewniejsze rozporządzanie przedmiotem spadkowym, co skłania do wniosku, że spadkodawcy mogą z tej instytucji chętniej korzystać, aniżeli z zapisu zwykłego.

Autor: Michał Tomasiak, Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza