Prawo ojca: Jaki jest wymiar urlopu ojcowskiego? Kiedy można się o niego ubiegać?

Urlop ojcowski, jako swego rodzaju odpowiednik urlopu macierzyńskiego funkcjonuje w systemie prawa pracy od początku bieżącego roku. Nie należy go mylić z urlopem, który przysługuje ojcu niejako w zastępstwie matki, gdy ta zrezygnuje z pewnej części swojego urlopu macierzyńskiego. Urlop ojcowski jest zupełnie niezależną instytucją, której wprowadzenie można uznać za krok naprzód w kierunku zwiększania rodzicielskich uprawnień ojców.

Zgodnie z brzmieniem art. 182³ §1 kodeksu pracy urlop ten, w wymiarze dwóch tygodni, przysługuje pracownikom – ojcom wychowującym dzieci. W rzeczywistości jednak ojcowie, którzy chcieliby skorzystać z tego urlopu w latach 2010 i 2011 mogą liczyć tylko na tydzień wolnego. Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 roku zmieniająca Kodeks pracy stanowi, iż w ciągu dwóch pierwszych lat od wejścia w życie wspomnianych przepisów, tj. w latach 2010 i 2011, urlop ten będzie miał wymiar jednego tygodnia. Zgodnie ze stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy ze stycznia 2010 roku urlop ojcowski powinien być wykorzystany
w całości, czyli nie można go dzielić na raty. Jest to więc siedem następujących po sobie kolejno dni kalendarzowych.

Podstawowym kryterium przy ubieganiu się o urlop ojcowski jest wiek dziecka: nie może ono mieć więcej niż 12 miesięcy. Nieważne więc czy dziecko urodziło się przed wejściem w życie ustawy, istotne jest tylko to, czy w chwili skorzystania z uprawnienia do urlopu ojcowskiego dziecko nie jest starsze niż 1 rok.

Urlop ojcowski jest uprawnieniem ściśle związanym z pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko. Przysługuje więc tylko temu mężczyźnie, który w świetle przepisów kodeksu rodzinno – opiekuńczego jest ojcem, a zarazem pozostaje w stosunku pracy. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o ojca biologicznego. Z urlopu ojcowskiego będą mogli skorzystać również mężczyźni, którzy przysposobili dziecko przed ukończeniem przez nie pierwszego roku życia.
Istotną kwestią jest wymiar urlopu ojcowskiego w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Zgodnie z przywołanym wcześniej stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy, niezależnie od tego czy pracownikowi urodzi się jedno czy więcej dzieci będzie miał on prawo tylko do jednego tygodnia, a od 2012 roku do dwóch tygodni urlopu. Przepisy ustanawiające urlop ojcowski nie różnicują bowiem wymiaru tego urlopu od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, tak jak wprost czynią to uregulowania dotyczące wymiaru urlopu macierzyńskiego.

Jeśli pracownik zatrudniony jest u kilku pracodawców ma możliwość w jednym czasie złożyć u każdego z nich wniosek o urlop ojcowski. Może jednak wziąć urlop tylko u jednego z nich. W takim przypadku wyklucza to jednak możliwość skorzystania w przyszłości z uprawniania do urlopu ojcowskiego w tym zakładzie pracy, jeśli został on wcześniej wykorzystany
u innego pracodawcy. Nie ma natomiast przeciwwskazań, by ojciec realizował swoje uprawnienie do urlopu ojcowskiego w tym samym czasie kiedy matka przebywa na urlopie macierzyńskim.

Urlopu takiego pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi, jeśli złoży on pisemny wniosek na siedem dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Autor: Maria Syrek, aplikant radcowski w Kancelarii „Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza” Spółka Komandytowa