W poprzednim artykule przedstawione zostały podstawowe informacje dotycząca ksiąg wieczystych, a w szczególności zawartości każdego z działów księgi wieczystej. Ze względu na to, że każda księga wieczysta jest zbudowana na tej samej zasadzie znając generalną zawartość każdego z działów można stosunkowo szybko wyszukać interesujące nas informacje.
Co jest wykazywane w księdze wieczystej?
W księdze wieczystej ujawnia się prawa rzeczowe na nieruchomościach, czyli prawo własności nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego lub ograniczone prawa rzeczowe (tzw. prawa na rzeczy cudzej).
Poza prawami rzeczowymi, w wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych, w księdze wieczystej mogą być ujawnione prawa osobiste (wynikające ze stosunków zobowiązaniowych) i roszczenia takie jak:
- prawo najmu lub dzierżawy,
- prawo odkupu lub pierwokupu,
- prawo dożywocia,
- roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego (dotyczy to także roszczeń przyszłych),
- roszczenie wynikające z określenia zarządu lub sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli lub wieczystych użytkowników,
- roszczenie współwłaścicieli wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności,
- wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką,
- prawo z umowy timeshare.
(art. 16 u.k.w.h.).
Jednym z częstszych praw ujawnianych w księdze wieczystej jest roszczenie o przeniesienie własności wynikające z uprzedniego zawarcia umowy przedwstępnej.
Księgi wieczyste – ustrój ksiąg wieczystych
Dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej, także dla nieruchomości lokalowych oraz nieruchomości, w których nieruchomości lokalowe zostały wyodrębnione.
Dla gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste oraz dla znajdującego się na tym gruncie budynku lub innego urządzenia, które stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności, prowadzi się wspólną księgę wieczystą (art. 24 u.k.w.h.).
W razie przekształcenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w prawo własności nieruchomości, księga wieczysta prowadzona dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu staje się księgą wieczystą dla nieruchomości, a wpisana w tej księdze hipoteka na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu obciąża nieruchomość (art. 241 ust. 2 u.k.w.h.).
Jak prowadzone są księgi wieczyste?
Czasy prowadzenia papierowych ksiąg wieczystych należą obecnie już do przeszłości. Obecnie księgi wieczyste są zakładane i prowadzone w systemie teleinformatycznym. Prowadzenie ksiąg wieczystych należy do właściwości sądów rejonowych.
W aktualnym stanie prawnym przez księgę wieczystą należy rozmieć księgę wieczystą prowadzoną w systemie teleinformatycznym.
Z kolei przez „dotychczasową księgę wieczystą” należy rozumieć księgę wieczystą, której treść nie została przeniesiona do struktury księgi wieczystej prowadzonej w systemie teleinformatycznym, a pojęcie „księgi wieczystej dawnej” odnosi się do księgi hipotecznej (gruntowej, wieczystej) założonej przed dniem 1 stycznia 1947 r.
Czy każdy może się zapoznać z księgą wieczystą nieruchomości?
Odpowiedź na to pytanie jest pozytywna. Zgodnie z przepisami księgi wieczyste są jawne. Każdy, kto zna numer księgi wieczystej, może bezpłatnie przeglądać księgę wieczystą za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Jest to możliwe przez stronę:
Informacji z centralnej bazy danych ksiąg wieczystych udziela Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych, z ekspozyturami przy wydziałach sądów rejonowych prowadzących księgi wieczyste.
Centralna Informacja wydaje na wniosek odpisy ksiąg wieczystych, wyciągi z ksiąg wieczystych oraz zaświadczenia o zamknięciu ksiąg wieczystych. Odpisy, wyciągi i zaświadczenia wydawane przez Centralną Informację mają moc dokumentów wydawanych przez sąd.
Przy każdej księdze wieczystej prowadzi się akta księgi wieczystej. Do akt tych składa się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości.
Akta ksiąg wieczystych przechowywane są w sądzie. Dostęp do dokumentów będących podstawą wpisu w księgach wieczystych jest ograniczony. Akta księgi wieczystej może przeglądać, w obecności pracownika sądu, wyłącznie osoba mająca interes prawny oraz notariusz.
Odpisy dokumentów znajdujących się w aktach ksiąg wieczystych wydaje się na żądanie osób mających interes prawny lub na żądanie sądu, prokuratora, notariusza, organu administracji rządowej albo jednostki samorządu terytorialnego.
Nie wydaje się dokumentów znajdujących się w aktach ksiąg wieczystych, jeżeli dokumenty te stanowią podstawę wpisu.
Akta księgi wieczystej zamkniętej przechowuje się w archiwum dotychczasowych ksiąg wieczystych. Wydanie zarządzenia o usunięciu zamkniętych ksiąg wieczystych z systemu teleinformatycznego lub zniszczeniu akt tych ksiąg jest niedopuszczalne.
Joanna Mucha – współpracownik Portalu
