Podwójna odpowiedzialność za wystawienie fikcyjnej faktury VAT – zgodna z Konstytucja – orzeczenie TK

W dniu 21 kwietnia Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. P 40/13 zajął się tematem odpowiedzialności karno-skarbowej za wystawienia fikcyjnej faktury VAT przez osobę fizyczną, na której jednocześnie ciążył obowiązek zapłaty podatku należnego wynikającego z takiego dokumentu księgowego.

Po rozpoznaniu sprawy Trybunał stwierdził, że:

„Art. 62 § 2 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186, ze zm.) w zakresie, w jakim dopuszcza odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe, polegające na wystawieniu faktury dokumentującej czynność niewykonaną, tej samej osoby fizycznej, która uprzednio, na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, ze zm.), została zobowiązana do zapłaty podatku w kwocie wykazanej na tej fakturze, jest zgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji”.

Dla wyjaśnienia wskażmy, że art. 62 § 1 k.k.s. mówi, że „Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, – podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych”. Natomiast kluczowy w tym przypadku art. 62 § 1 k.k.s. stanowi, że „Kto fakturę lub rachunek, określone w § 1, wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się, – podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych”.

Z kolei art. 108 ust. 1 Ustawy o VAT określa, że „W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty”.

W takim stanie rzeczy – jak wynika z komunikatu na stronie TK:

• „Trybunał zbadał zgodność art. 62 § 2 k.k.s. z art. 2 konstytucji, w szczególności z zasadą ne bis in idem, wyrażającą zakaz podwójnego (wielokrotnego) stosowania środka represyjnego wobec tej samej osoby fizycznej za popełnienie tego samego czynu zabronionego, która to zasada uznawana jest za element zasady demokratycznego państwa prawnego, o której mowa w  art. 2 Konstytucji”.

• Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie może być kwalifikowany jako przepis wprowadzający odpowiedzialność karną w rozumieniu art. 42 ust. 1 konstytucji. Tym samym, nie można przypisać unormowaniu z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT charakteru sankcji (kary) podatkowej dublującej sankcję o charakterze karnym (penalnym) przewidzianą w art. 62 § 2 k.k.s.

Tym samym TK uznał, że wskazane regulacje prawne pozostają zgodne z Konstytucją.

Praktycznie oznacza to, że osoba wystawiająca tzw. pustą fakturę, a zatem fakturę nie dokumentującą rzeczywistej dostawy czy usługi będzie zobligowana z jednej strony do odprowadzenia kwoty VAT należnego wynikającego z tej faktury, a z drugiej strony liczyć się musi z odpowiedzialnością karnoskarbową z art. 62 § 2 k.k.s.

Pełny tekst Komunikatu Trybunału Konstytucyjnego dostępny TUTAJ.

WW.