Spółka jawna jest handlową spółką osobową. Spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. [1] Należy przez to rozumieć, że prowadzi własną działalność gospodarczą, stąd też jest przedsiębiorcą. [2] Może być czynnym podatnikiem VAT albo podatnikiem zwolnionym od podatku VAT. Jak wygląda natomiast podatek dochodowy w spółce jawnej? Czy spółka jawna odprowadza podatek dochodowy? Odpowiedź na to pytanie znajduje się w poniższym artykule.
Wspólnicy spółki jawnej są podatnikami podatku dochodowego
Spółka jawna nie jest samodzielnym i odrębnym podatnikiem podatku dochodowego, ponieważ nie jest osobą prawną. Podatnikami są jej wspólnicy. „W zależności od tego, czy wspólnicy są osobami fizycznymi czy prawnymi, podlegają opodatkowaniu albo podatkiem dochodowym od osób fizycznych, albo podatkiem dochodowym od osób prawnych” – stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji podatkowej (znak 0113-KDIPT2-3.4011.397.2018.1.GG) wydanej w dniu 12 września 2018 r.
Każdy ze wspólników spółki jawnej płaci podatek za siebie a nie za spółkę. Spółka ma obowiązek prowadzenia ksiąg podatkowych na podstawie których ustalany jest jej dochód, opodatkowany następnie na poziomie samych wspólników. Podatek dochodowy w spółce jawnej jest zatem de facto podatkiem każdego ze wspólników.
Zasady ustalania dochodu wspólników w spółce jawnej – regulacja prawna
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o PIT [3] przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku spółki. Chodzi tutaj o jego procentowy udział w zysku uzyskanym przez spółkę ujętym w umowie spółki.
Określenie zysku w spółce zawiera art. 51 par. 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych. Ustawodawca podaje w nim, że każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu.
Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach.
Zaznaczyć należy oczywiście, że wspólnicy spółki jawnej mają swobodę w ustaleniu przypadającego na każdego z nich udziału w zysku spółki. Procentowy udział w zysku spółki może być odnoszony do wartości wkładów wspólników do spółki ale wcale nie musi. Kwestie te pozostawione są ustaleniom samych wspólników, zaś ustalenia te muszą być wpisane do umowy spółki.
Analogiczna regulacja prawna dotycząca podatku dochodowego obowiązuje również w ustawie o CIT [4]. Zgodnie z art. 5 ust. 1 tejże ustawy przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału).
Ważne, że zarówno w zakresie PIT jak i CIT powyższą proporcję stosuje się także rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku.
Przykład:
W styczniu 2018 r. dwie osoby fizyczne zawarły umowę spółki jawnej XYZ. Pierwsza z nich posiada 60 % udziałów, a druga 40 %. Rozliczając PIT 2018 wspólnik pierwszy powinien wykazać 60% przychodów spółki, natomiast drugi – 40%. To samo odnosić się będzie do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków nie zaliczanych do kosztów podatkowych oraz np. zwolnień podatkowych.
Podatki w spółce jawnej – formy opodatkowania
Każdy ze wspólników spółki jawnej samodzielnie wybiera formę opodatkowania. Może wybrać podatek dochodowy na zasadach ogólnych (wg skali podatkowej 18% lub 32%), albo podatek liniowy wg stawki 19% podstawy obliczenia podatku ewentualnie ryczałt ewidencjonowany.
Przy wyborze podatku dochodowego na zasadach ogólnych, wspólnik może przykładowo rozliczyć się razem ze współmałżonkiem oraz wykorzystać przysługujące mu ulgi podatkowe np. ulgę prorodzinną, ulgę internetową. Takiej opcji nie będzie gdy wspólnik wybierze podatek liniowy.
Podatek liniowy – wymagane pisemne oświadczenie do naczelnika urzędu skarbowego
Opodatkowania podatkiem liniowym nie musi wybierać każdy ze wspólników. Przykładowo jeden może wybrać podatek dochodowy na zasadach ogólnych, a drugi podatek liniowy.
W przypadku wyboru podatku liniowego wspólnik (podatnik) jest obowiązany do „złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego”. Powyższe wynika ze znowelizowanego art. 9a ust. 2 ustawy o PIT (obowiązuje od 1 stycznia 2019 r.).
Przykład:
Spółka jawna XYZ rozpoczęła działalność w dniu 2 stycznia 2019 r. i osiągnęła w tym miesiącu pierwszy przychód na kwotę ….. zł. Wspólnik który chce być opodatkowany podatkiem liniowym musi zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego do 20. lutego 2019 r. o wyborze tej formy podatku.
Ryczałt ewidencjonowany – wybierają wszyscy wspólnicy spółki jawnej
W świetle art. 6 ust. 1 ustawy o ryczałcie [5] opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych, gdy działalność jest m.in. prowadzona w formie spółki jawnej osób fizycznych.
Podatek dochodowy wspólnicy spółki jawnej mogą rozliczyć także w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Taka możliwość będzie miała miejsce, wtedy gdy pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy zostanie złożone do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego. [6] Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o ryczałcie składają je wszyscy wspólnicy naczelnikom urzędów skarbowych właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.
Wspólnicy nie mogą wysłać wspólnego oświadczenia o wyborze ryczałtu ewidencjonowanego jako formy opodatkowania przychodów ze spółki. Każdy z nich takie oświadczenie składa samodzielnie np. osobiście w biurze obsługi podatnika lub za pośrednictwem poczty (list polecony za zwrotnym potwierdzeniem odbioru).
Nie ma przy tym możliwości, by wyłącznie jeden ze wspólników spółki jawnej opodatkował przychody ze spółki ryczałtem, a pozostali wspólnicy wybrali inną formę opodatkowania (np. zasady ogólne lub podatek liniowy).
Należy podkreślić, że ryczałt mogą również wybrać tylko ci podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro. [7]
Wspólnik (podatnik) nie zawsze może korzystać z tej formy opodatkowania. Z art. 8 ust. 1 ustawy o ryczałcie z tej formy opodatkowania nie mogą korzystać m.in. przedsiębiorcy prowadzący apteki, lombardy, kantory walutowe, czy też zajmujący się działalnością w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych. Pełny wykaz usług, których świadczenie wyłącza podatnika z opodatkowania ryczałtowego zawiera załącznik nr 2 do powyższej ustawy.
Przeczytaj także:
Opodatkowanie spółek a rodzaje spółek
Druga część artykułu będzie zawierała ogólne informacje na temat odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy w spółce jawnej.
Podstawa prawna:
– art. 22 par. 1 , art. 51 par. 1-2 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1577, z późn. zm.)
– art. 8 ust. 1 art. 9a ust. 1- 2 art. 44 ust.1- 1a Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2018. 1509)
– art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. 2018. 1036)
– art. 6 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 9 ust. 1- 2 Ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. 2019. 43)
Objaśnienie:
[1] art. 22 par. 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1577, z późn. zm.)
[2] art. 4 Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2018.646)
[3] ustawa o PIT: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2018. 1509)
[4] ustawa o CIT : Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych(tekst jedn. Dz.U. 2018. 1036)
[5] ustawa o ryczałcie: Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. 2019. 43)
[6] art. 9 ust. 1 ustawy o ryczałcie
[7] art. 6 ust. 4 pkt 1 lit.b) ustawy o ryczałcie
Stan prawny na 29 stycznia 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?
