Podatek od darowizn – kompendium

Na kim ciąży obowiązek podatkowy
Podatek od darowizny obciąża osobę fizyczną, która nabyła w drodze darowizny własność rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podatkowi nie podlega nabycie w drodze darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz wierzytelności wynikających z nabycia tych praw. Od dnia 1 stycznia 2007 roku obowiązek podatkowy obciąża jedynie obdarowanego uprzednio obowiązek ten obciążał solidarnie zarówno darczyńcę jak i obdarowanego.

Wysokość podatku

Wysokość podatku od darowizny uzależniona jest od tego w której z grup podatkowych znajduje się obdarowany. Zaliczenie do poszczególnych grup następuję według osobistego stosunku między darczyńcą a obdarowanym i tak:

1) do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2) do grupy II zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III zalicza się innych nabywców.
4)
Przy czym za rodziców, w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn, uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Opodatkowaniu podlega nabycie przez obdarowanego, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1) 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Jeżeli darowizna od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz w ciągu lat 5, wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych w tym czasie sumuję się.

Zwolnienia się od podatku

Zwolnieniu od podatku podlega:
– nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19.274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami;

– nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego przez osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z posiadaczem rachunku oszczędnościowo-kredytowego w kasie mieszkaniowej, pod warunkiem przeznaczenia środków zgromadzonych na tym rachunku na cele mieszkaniowe;

Zwolnione od podatku zostało także nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
– zgłoszą oni to nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego przy czym zgłoszeniu nie podlega darowizna dokonana w formie aktu notarialnego oraz

– udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9 637 zł – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Moment powstania obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;

Podatnicy podatku od darowizn są obowiązani złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania, określonego powyżej, obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (formularz SD-3). Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania, potwierdzające:

a) nabycie rzeczy lub praw majątkowych,
b) posiadanie przez zbywcę tytułu prawnego do rzeczy lub praw majątkowych
c) istnienie długów i ciężarów, obciążających nabyte rzeczy lub prawa majątkowe,

Podatek od nieujawnionej darowizny

Należy zaznaczyć, że w przypadku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny podlega ona opodatkowaniu według stawki 20 %, jeżeli w toku czynności sprawdzających dokonywanych przez organ kontroli skarbowej podatnik powoła się na fakt dokonania darowizny, która nie została uprzednio, zgodnie z zapisami ustawy, zgłoszona do urzędu skarbowego oraz nie uiszczony został należny podatek w przypadku, gdy jest to wymagane.

Autor: Ewa Ługowska aplikant radcowski, Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna