PCC przy umowach spółek

Popularnemu PCC (podatkowi od czynności cywilnoprawnych) podlegają m.in. umowy spółki.

Przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych o umowie spółki i jej zmianie stosuje się odpowiednio do aktów założycielskich spółek (odpowiednik umowy przy spółkach zawiązywanych przez jednego wspólnika) oraz statutów spółek akcyjnych.

Podatkowi podlega nie tylko zawarcie umowy spółki, ale także jej zmiana, jeżeli zasadniczo powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania.

Za zmianę umowy spółki istotną z punktu widzenia PCC przyjmuje się:
– przy spółce osobowej – wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania,
– przy spółce kapitałowej – podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty,
– przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego,
– przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej: rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej, jeżeli jej siedziba nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego lub siedziby spółki kapitałowej, jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego.

Umowa spółki oraz jej zmiana podlega PCC, jeżeli w chwili dokonania czynności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się siedziba spółki lub rzeczywisty ośrodek zarządzania (w przypadku spółek kapitałowych).

Wyjątkiem od opodatkowania PCC pozostają umowy spółki i ich zmiany związane z łączeniem spółek kapitałowych, przekształcaniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową oraz wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje: przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części albo udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

Obowiązek podatkowy powstaje co do zasady z chwilą zawarcia umowy spółki. W przypadku spółek handlowych, obowiązek zapłaty podatku ciąży na spółce. Względem zaś spółki cywilnej obowiązek podatkowy obciąża solidarnie wszystkich wspólników spółki cywilnej.

Podstawę opodatkowania stanowią:
– przy zawarciu umowy spółki – wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość kapitału zakładowego,
– przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo podwyższeniu kapitału zakładowego – wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,
– przy dopłatach – kwota dopłat,
– przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika – kwota lub wartość pożyczki,
– przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania.

Od określonej na powyższych zasadach podstawy opodatkowania odlicza się:
– kwotę wynagrodzenia wraz z podatkiem od towarów i usług (VAT), pobraną przez notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy spółki albo jej zmiany, jeżeli powoduje ona zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego,
– opłatę sądową związaną z wpisem spółki do rejestru przedsiębiorców lub zmianą wpisu w tym rejestrze dotyczącą wkładu do spółki albo kapitału zakładowego,
– opłatę za zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenia o wpisach.

Stawka podatku od umowy spółki wynosi 0,5%.

Przedmiotowo zwolnione od PCC są umowy spółki i ich zmiany:
– związane z przekształceniem lub łączeniem spółek w części wkładów do spółki albo kapitału zakładowego, których wartość była uprzednio opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego UE innego niż Rzeczpospolita Polska albo od których zgodnie z prawem państwa członkowskiego podatek nie był naliczany,
– związane z podwyższeniem kapitału zakładowego pokrytego z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego UE innego niż Rzeczpospolita Polska,
– związane z podwyższeniem kapitału zakładowego w części dotyczącej wartości, o którą obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową, pod warunkiem że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w okresie 4 lat po jego obniżeniu,
– jeżeli przedmiotem działalności spółki kapitałowej jest świadczenie usług użyteczności publicznej w zakresie transportu publicznego, zarządzania portami i przystaniami morskimi, zaopatrzenia ludności w wodę, gaz, energię elektryczną, energię cieplną lub zbiorowego odprowadzania ścieków i w wyniku zawarcia umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego obejmuje co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce albo w chwili zmiany umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego posiada już co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce.

Podatnicy samodzielnie odprowadzają podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku czynności, które nie są dokonywane w formie aktu notarialnego. W przypadku umów spółek, ma to miejsce w odniesieniu do czynności związanych z umowami spółki cywilnej, spółki jawnej oraz spółki partnerskiej. Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, chyba że podatek jest pobierany za pośrednictwem notariusza jako płatnika.

Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego. Funkcja płatnika oznacza, iż notariusze mają obowiązek obliczyć podatek, pobrać go od podatnika i uiścić we właściwym terminie na rzecz organu podatkowego. Notariusze obowiązani są wpłacić pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze względu na siedzibę kancelarii notarialnej, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, a także przekazać w tym terminie deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku. W tym samym terminie notariusze musze przekazywać organowi podatkowemu odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania. Co istotne, brak zapłacenia notariuszowi PCC powinien skutkować odmową dokonania przez niego czynności. Notariusze obowiązani są bowiem uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku.

Autor:
Andrzej Jednoralski – aplikant radcowski

Kancelaria Radcy Prawnego „ART”
www.jednoralski.pl