Zawierając umowę najmu, w tym głównie na czas określony, strony niejednokrotnie zastrzegają możliwość wcześniejszego odstąpienia od niej za zapłatą określonej kwoty pieniężnej.
Skorzystanie z tego trybu może być w szczególności korzystne wówczas, gdy z jakichś przyczyn prowadzenie działalności w danym miejscu, na podstawie określonej umowy najmu stało się nieopłacalne. Gdyby z kolei w umowie najmu nie było zapisów dotyczących odstępnego, strony umowy najmu byłyby zmuszone do utrzymania jej dotychczasowej treści, ponosząc straty finansowe, czasami o istotnej wartości.
Sprawą taką zajmował się ostatnio m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w sprawie o sygn. I SA /Kr 28/15 z dnia 27 kwietnia 2015 r. WSA stwierdził w wyroku, że:
„Wydatki na odstępne mogą zatem stanowić koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W analizowanej sprawie związek z przychodem może przejawiać się choćby w zaoszczędzeniu kwoty niezbędnej do uiszczenia czynszu, czy z innymi wydatkami związanymi z funkcjonowaniem nierentownych obiektów”.
WSA rozprawił się w dalszej kolejności z art. 16 ust. 1 pkt. 22) u.p.d.p. Regulacja ta wyjaśnia, że „kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług” nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów.
WSA w Krakowie podniósł, że w jego przekonaniu zapisów tych nie stosuje się do odstępnego z umowy najmu zapłaconego w związku z zakończeniem umowy ze względu na ekonomiczną kalkulację kosztów. Uznano, że jeśli zapłata kwoty odstępnego ogranicza konieczność ponoszenia innych wydatków przez podatnika i ma wpływ na racjonalność alokacji wydatków w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to taki wydatek powinie być traktowany jako wydatek na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Oznacza to, że odstępne z umowy najmu może stanowić koszt uzyskania przychodu.
WSA wskazał dodatkowo, że:
„W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, poniesienie pewnych wydatków (zapłata kary umownej nie wyłączonej z kosztów uzyskania przychodów w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych czy odstępnego) ograniczy straty, które zachwiałyby możliwością uzyskiwania przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest więc, aby kwalifikując dany wydatek jako koszt podatkowy uwzględniać również kwestię logicznego ciągu zdarzeń determinujących określone i konkretne działania podatnika, począwszy od momentu zawarcia umów najmu. Należy zatem oceniać racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu, a fakt, że podatnik nie oczekiwał określonego efektu gospodarczego nie dyskwalifikuje poniesionego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu. W procesie działań gospodarczych przedsiębiorca dąży bowiem nie tylko do maksymalizacji przychodów, ale i minimalizacji strat”.
W orzeczeniu tym WSA wskazał, że podziela w całości tezy wynikające z wyroków NSA w Warszawie z dnia 11 grudnia 2013r. sygn. akt II FSK 557/12 oraz II FSK 478/12. Z kolei w ww. wyroku z dnia 11.12.2013 r. NSA stwierdził, że „przy ocenie dopuszczalności kwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu kar umownych i odstępnego należy przykładać szczególne znaczenie do rozumienia terminów „zachowanie” i „zabezpieczenie” źródła przychodów. W szczególności, jeżeli jako zabezpieczenie źródła przychodów należy rozumieć koszty poniesione na ochronę istniejącego (podstawowego) źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób, to ograniczenie strat finansowych w postaci rezygnacji z wydatku, pomimo poniesienia pewnych kosztów, służy właśnie temu celowi. (…)”.
Podpisując zatem umowę najmu lub ustalając warunki rozwiązania stosunku najmu, warto zatem zastanowić się nad wprowadzeniem zapisów dotyczących odstąpienia od ww. umowy za zapłatą określonej kwoty pieniężnej.
PW.
