W każdym państwie to przepisy ustalają wysokość odsetek ustawowych. Odsetki to forma odszkodowania za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych. Do otrzymania odsetek za zwłokę wystarczające jest udowodnienie okresu zwłoki oraz wysokości kwoty dłużnej. Również przepisy prawne RP ustanawiają kilka rodzajów odsetek.
Obecnie w Polsce przepisy wyróżniają aż trzy rodzaje odsetek ustawowych i są to:
– odsetki od sumy pieniężnej należne wierzycielowi za możliwość korzystania z jego kapitału (jak w przypadku umowy pożyczki);
– odsetki za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego (jak w przypadku wierzyciela żądającego od dłużnika z tytułu opóźnienia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego);
– odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych (naliczane przez wierzyciela dłużnikowi opóźniającemu się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, jeśli transakcja została zawarta w ramach obrotu profesjonalnego). Transakcja handlowa jest bowiem rozumiana jako umowa, gdzie przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, zaś działania stron pozostają w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą.
Istotne jest, że regulacje dotyczące odsetek od sumy pieniężnej należnych wierzycielowi za możliwość korzystania z jego kapitału oraz odsetek za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego znajdują się w Kodeksie cywilnym.
Natomiast przepisy dotyczące odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych są regulowane w Ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. poz. 403, z późn. zm.).
Warto pamiętać, że odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych do końca 2015 roku były ustalane w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej (czyli jak za zaległości podatkowych).
Tymczasem od 1 stycznia 2016 roku w życie weszła ustawa z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1830). Ustawa ta zmieniła zasady ustalania ww. odsetek. Obecnie wysokość odsetek ustawowych zależy od stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ilości punktów procentowych wskazanej w przepisach Kodeksu cywilnego i ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
Zgodnie ze wskazaną ustawą obecnie odsetki ustawowe wynoszą:
– 5% odsetki od sumy pieniężnej (jednak odsetki maksymalne nie mogą przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych);
– 7% odsetki za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego (a maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może przekraczać dwukrotności podstawowej wartości odsetek za opóźnienie- na dzień dzisiejszy nie więcej jak 14%);
– 9,5% odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. Ważne jest, że w tym ostatnim przypadku odsetki te obliczane są dwa razy do roku. Odsetki, które należne są za okres od 1 stycznia do 30 czerwca, obliczane są na podstawie stopy referencyjnej obowiązującej w dniu 1 stycznia, natomiast w oparciu o wyliczenia z dnia 1 lipca, ustalana jest wysokość odsetek należnych za okres od 1 lipca do dnia 31 grudnia.
Zaznaczyć należy, że w stosunku do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2016 roku stosuje się przepisy dotychczasowe.
Należy przypomnieć, ze w sytuacji, gdy wysokość odsetek przekraczałaby wysokość odsetek maksymalnych należą się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 22 Kodeksu cywilnego).
WW.
