Przedmiotem artykułu jest omówienie kilku spraw związanych z ponoszeniem przez byłych członków zarządu spółki z o.o. odpowiedzialności za jej zobowiązania podatkowe. Przedstawione zostały poglądy z najnowszego orzecznictwa sądowym.
Regulacja prawna w zakresie odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe spółki z o.o.
Za zaległości podatkowe spółki z o.o. odpowiada podatnik, czyli spółka, a także w pewnych przypadkach osoby trzecie, tj. członkowie i byli członkowie jej zarządu.
Z art. 116 Ordynacji podatkowej (O.p.) wynika, że ww. osoby odpowiadają solidarnie, jeżeli egzekucja z majątku spółki (np. rachunków bankowych, ruchomości, nieruchomości) okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Tak będzie wówczas, gdy organ podatkowy wykaże, że w czasie pełnienia przez nich obowiązków w spółce powstały zobowiązania podatkowe, które nie zostały uregulowane z majątku spółki.
„Bezspornie pełnienie funkcji członka zarządu w danym okresie może być wykazane wszelkimi dowodami w postaci, np. właściwych uchwał o powołaniu i odwołaniu z funkcji członka zarządu, rejestru przedsiębiorców w ramach KRS, czy też bezpośredniej informacji sądu rejestrowego” – uznał WSA w Gdańsku z w wyroku z dnia 6 grudnia 2016 r. (I SA/Gd 930/16).
Bezskuteczność egzekucji, czym jest
Bezskuteczność egzekucji o której jest mowa w art. 116 par. 1 O.p. jest to „działanie nie przynoszące pożądanych rezultatów. Tym samym, bezskuteczność egzekucji będzie miała miejsce, gdy skierowanie egzekucji do całego majątku podatnika, zastosowanie różnych sposobów egzekucji, nie dało wyniku w postaci zaspokojenia roszczenia podatkowego”. [1]
Przykład z orzecznictwa:
„Z poczynionych przez organy podatkowe ustaleń jednoznacznie wynika, że A. M. pełnił obowiązki w zarządzie spółki od dnia 20 września 2005 r. (…) aż do dnia 27 czerwca 2013 r., tj. podjęcia przez Zgromadzenie Wspólników Uchwały nr 1. Bezsprzecznie zatem w czasie, w którym upływał termin płatności podatku dochodowego od osób prawnych za 2010 r. skarżący pełnił obowiązki członka zarządu spółki, a tym samym zaistniała pierwsza z pozytywnych przesłanek dla orzeczenia o odpowiedzialności skarżącego za zaległości podatkowe spółki”- wyrok WSA w Gdańsku z dnia 5 kwietnia 2017 r. (I SA/Gd 982/16).
Odpowiedzialność byłych członków zarządu – pogląd organu skarbowego
Fakt, że dana osoba, była kiedyś członkiem zarządu spółki z o.o. nie zwalnia jej od odpowiedzialności za nieuregulowane zobowiązania podatkowe. „Przepis, art. 116 § 4 wyjaśnia bowiem jednoznacznie, że odpowiedzialność ponoszą nie tylko aktualni ale też byli członkowie zarządu. Nie ma przy tym znaczenia, że po zakończeniu pełnienia funkcji członka zarządu podatnik nie będzie miał już wpływu na działalność spółki. Przepis art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej nie uzależnia bowiem rozciągnięcia odpowiedzialności podatkowej na osobę trzecią (byłego członka zarządu) od tego czy dana osoba, w chwili wydania decyzji w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej za zobowiązania spółki, ma wpływ na działalność spółki. Najistotniejsze znaczenia ma natomiast jedna z przesłanek, która musi zostać spełniona, aby orzec o odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej a mianowicie fakt, czy osoba ta pełniła obowiązki członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową” – wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w wydanej w dniu 25 marca 2010 r. interpretacji indywidualnej (znak: IBPBII/2/415-1289/09/AK).
W jaki sposób organ skarbowy żąda uregulowania należności podatkowej przez byłego członka zarządu?
W celu wyegzekwowania zaległości podatkowych spółki z majątku członka zarządu lub byłego członka zarządu organ skarbowy musi najpierw wszcząć z urzędu postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej za zobowiązania podatkowe spółki, a następnie wydać decyzję administracyjną.
W wyroku NSA z dnia 18 października 2018 r. (II FSK 1369/18) czytamy: „Decyzja w przedmiocie przeniesienia odpowiedzialność może zostać wydana dopiero wtedy, gdy organ podatkowy będzie posiadał uzasadnione podstawy do przyjęcia, że pierwotny dłużnik (podatnik, płatnik, inkasent; tu: spółka) nie wywiązał się z ciążącego na nim zobowiązania, a wysokość tego zobowiązania musi wynikać z decyzji właściwego organu. Oznacza to zatem, że wysokość zaległości podatkowych, za które odpowiadać ma osoba trzecia, wynika z wcześniejszej decyzji organu podatkowego, wydanej we właściwym postępowaniu w stosunku do podatnika”.
Kiedy członek zarządu lub były członek zarządu spółki z o.o. może być zwolniony od odpowiedzialności za jej zaległości podatkowe?
Członek zarządu lub były członek zarządu może nie ponosić odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki generalnie jeżeli udowodni, że :
- we właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne lub
- nie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło bez jego winy albo
- wskaże mienie spółki, z którego możliwa jest egzekucja komornicza w celu zaspokojenia w znacznej części jej zaległości podatkowych
W wyroku z dnia 29 sierpnia 2017 r. (I FSK 1882/15) NSA „podzielił ukształtowany w orzecznictwie pogląd, że (…) ciężar udowodnienia istnienia jakiejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności (przesłanki negatywnej), spoczywa na członku zarządu”.
Jaki jest „czas właściwy” do złożenia wniosku o upadłość spółki z o.o.?
Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 21 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe [2] dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
W wyroku z dnia 29 sierpnia 2018 r. (II FSK 2462/16) NSA stwierdził, (…) że jedną z przesłanek uwalniających członka zarządu osoby prawnej od odpowiedzialności za jej zaległości podatkowe jest zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego jej ogłoszeniu (postępowanie układowe).
Definicji ustawowej „czas właściwy” nie ma w Ordynacji podatkowej. Z pomocą przychodzi orzecznictwo sądów administracyjnych. „Pojęcie bowiem „czasu właściwego” na złożenie wniosku o upadłość podmiotu gospodarczego należy odnosić do momentu wystąpienia takiej sytuacji finansowej (majątkowej) tego podmiotu, w której jest już wiadomo, że nie będzie on w stanie zaspokoić w całości swoich wszystkich wierzytelności” – uznał NSA w wyroku z dnia 6 kwietnia 2018 (II FSK 745/16).
Czy jest wystarczające, żeby członek zarządu lub były członek zarządu wskazał, że spółka posiada mienie?
Informacja ogólna w zakresie mienia posiadanego przez spółkę jest niewystarczająca. Należy określić jego wartość. NSA w wyroku z dnia 8 lutego 2013 r. w sprawie I FSK 477/12, podkreślił: „Mając na uwadze to, że jednym z podstawowych warunków przeniesienia odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. (…) jest bezskuteczność egzekucji, należy stwierdzić, że mienie wskazane przez członka zarządu lub też byłego członka zarządu, z którego egzekucja może być prowadzona, musi istnieć w czasie prowadzenia postępowania o przeniesienie odpowiedzialności. Wówczas orzekanie o przeniesieniu tej odpowiedzialności jest niecelowe, gdyż możliwa jest egzekucja z mienia wskazanego.”
Zobacz także:
Kto odpowiada za zobowiązania podatkowe w spółce z o.o.
Podsumujmy …
Za długi podatkowe spółki z o.o. może jako osoba trzecia odpowiadać członek oraz były członek zarządu spółki. Z najnowszego orzecznictwa sądowego wynika, że członek zarządu nie może bowiem powoływać się na nieznajomość stanu finansów kierowanej przez siebie spółki. Osoba pełniąca funkcję członka zarządu powinna posiadać wiedzę o sprawach spółki, w tym o jej sprawach finansowych. Tak bowiem wynika z wyroku NSA z dnia 10 stycznia 2018 r. (II FSK 3461/15).
Podstawa prawna:
– art. 116 Ordynacji podatkowej (tekst jedn Dz.U. 2018. 800)
Objaśnienie:
[1] Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2017 r. ( I SA/Po 286/17)
[2] ustawa – Prawo upadłościowe: Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (tekst jedn. (Dz.U.2017.2344)
Stan prawny na 11 kwietnia 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?
