Przed zajęciem rachunku bankowego dłużnika organ egzekucyjny powinien wyjaśnić czy na tym rachunku nie znajdują się środki niepodlegające egzekucji. W przypadku ich bezprawnego zajęcia podlegają one zwrotowi – uznał Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku wydanym w dniu 31 stycznia 2019 r. (II FSK 3034/18).
Poznajmy stan faktyczny sprawy
Organ podatkowy na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności z tytułu podatku od towarów i usług dokonał zajęcia rachunku bankowego podatniczki.
Na rachunku tym znajdowało się świadczenie wychowawcze, które na podstawie przepisu art. 10 par. 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (u.p.e.a.) [1] jest wyłączone spod egzekucji.
Bank jednak przekazał organowi egzekucyjnemu kwotę wolną od potrąceń. Na podstawie art. 54 par. 1 u.p.e.a. podatniczka wniosła skargę na czynność egzekucyjną. Podniosła w niej, „że przekazana przez Bank kwota 1.006,92 zł podlega wyłączeniu spod egzekucji (…)”.
O czym mówi przepis zawarty w art. 10 par. 4 u.p.e.a.?
Zgodnie z dyspozycją zawarta w art. 10 par. 4 u.p.e.a. nie podlegają egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenie wychowawcze oraz jednorazowe świadczenie, o którym mowa w art. 10 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz. U. poz. 1860 oraz z 2018 r. poz. 1076).
O czym mówi art. 54a ustawy – Prawo bankowe?
W art. 54a ustawy – Prawo bankowe (u.Pr.b) [2] czytamy: „Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych pochodzące ze świadczeń, dodatków i zasiłków, o których mowa w art. 833 ograniczenie egzekucji z innych świadczeń pieniężnych § 6 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, (…), są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego”.
Ustawodawca nie powołuje tutaj art. 10 par. 4 u.p.e.a. stąd powstaje pytanie, do kogo adresowany jest przepis art. 54a u.Pr.b.? Czy tylko do banków?
Równe traktowanie dłużników – pogląd NSA
„Zatem zarówno zobowiązany (dłużnik) na gruncie tak ustawy egzekucyjnej w administracji, jak i na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego (cz. III, postępowanie egzekucyjne), w odniesieniu do świadczeń niepodlegających egzekucji, powinni być traktowani równo, a odstępstwa od tej zasady powinny wynikać z przepisów prawa <<Konstytucyjna zasada równości wobec prawa (…) polega na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu mają być traktowani równo. A więc według jednakowej miary bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących>> (…).
Zatem przyjąć należy, że okoliczność, iż art. 54a) u.Pr.b. nie odnosi się wprost do art. 10 § 4 u.p.e.a., a odnosi się do art. 833 § 6 k.p.c. nie oznacza, iż adresatem tego przepisu nie jest administracyjny organ egzekucyjny, a jest komornik sądowy, albo że świadczenie wychowawcze na gruncie egzekucji administracyjnej podlega egzekucji , a na gruncie egzekucji sądowej nie podlega.
Zgodzić się więc należy z poglądem, że tak jak w art. 54 u.Pr.b., tak i art. 54a) u.Pr.b. jest adresowany nie tylko do banków, ale i do organów egzekucyjnych (…)”.
Co powinien zrobić organ egzekucyjny przed dokonaniem zajęcia rachunku bankowego dłużnika?
Organ egzekucyjny powinien zbadać, skąd pochodzą środki wpływające na rachunek bankowy zobowiązanego.
Wynika to z „przepisów art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. v) u.Pr.b., art. 36 § 1 i § 1c) oraz art. 67a § 2 u.p.e.a.. Pierwszy z powołanych przepisów wskazuje, że: <<Bank ma obowiązek udzielania informacji stanowiących tajemnicę bankową wyłącznie (…) na żądanie centralnego biura łącznikowego oraz administracyjnego organu egzekucyjnego (…) w zakresie wykonywania ich ustawowych zadań”>>.
Z kolei art. 36 § 1 u.p.e.a. wskazuje, że: <<W zakresie niezbędnym do wszczęcia lub prowadzenia postępowania egzekucyjnego (…) organ egzekucyjny lub wierzyciel (…) może żądać od uczestników postępowania informacji i wyjaśnień, jak również zwracać się o udzielenie informacji do organów administracji publicznej oraz jednostek organizacyjnych im podległych lub podporządkowanych , a także innych podmiotów>>.
Z kolei art. 36 § 1 c) u.p.e.a. jest nakierowany na możliwość żądania przez organ egzekucyjny informacji od banków. Informacje te banki są obowiązane im udzielić w zakresie: posiadanych rachunków bankowych, obrotów i stanów tych rachunków z podaniem wpływów, obciążeń i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców. Natomiast przepis art. 67a § 2 u.p.e.a. umożliwia organowi egzekucyjnemu żądanie wszelkich wyjaśnień potrzebnych do dochodzenia należności pieniężnej od zobowiązanego.
Rozwiązania te organ egzekucyjny może więc zastosować jeszcze przed dokonaniem zajęcia rachunku bankowego tak, aby nie doszło do niezgodnego z prawem jego zajęcia lub przekazania przez bank środków pieniężnych, które nie podlegają egzekucji (…)” – uznał NSA .
Podsumujmy…
Organ egzekucyjny powinien zwrócić zobowiązanemu zajęte środki pieniężne, które nie podlegały egzekucji. Zwrot powinien nastąpić na ten rachunek bankowy z którego zostały przekazane organowi egzekucyjnemu.
Przeczytaj także:
Rachunek rodzinny – dla kogo i w jakim celu
Źródło:
Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2019 r., II FSK 3034/18 – http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/48C791E470
Objaśnienie:
[1] ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji: Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U.2018.1314)
[2] ustawa – Prawo bankowe: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. 2018. 2187)
Stan prawny na 27 czerwca 2019 roku
W.K.
Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli artykuł ten Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji.
https://digiartia.com/product/legal-power-law-firm-html-template/
https://digiartia.com/product/justitia-multiskin-lawyer-legal-wordpress-theme/